ГРЫ́ЧЫНА-СТАРО́БІНСКАЕ БАЛО́ТА,
на З Салігорскага р-на Мінскай вобл., у вадазборы р. Морач. Нізіннага тыпу. Пл. 21,5 тыс. га, у межах прамысл. пакладу 17,1 тыс. га. Глыб. торфу да 8 м, сярэдняя 1,8 м. Здабыча торфу на паліва і ўгнаенне. Амаль усё балота асушана, выкарыстоўваецца пад ворыва і сенажаць.
т. 5, с. 487
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Басю́ры ’гулянка жней за кошт гаспадара’ (Хрэст. дыял., 333). Няяснае слова. Магчыма, ёсць сувязь з словамі тыпу рус. дыял. бу́са́ть ’піць, напівацца’, бусо́й ’п’яны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́цаць ’доўга перажоўваць што-небудзь’ (Сл. паўн.-зах.), ’пэцкаць, камячыць’ (Нар. сл.). Гукапераймальнае тыпу чвякаць, чмякаць. Параўн. коўчаць (гл.) ’мяць, жаваць’, коўць (гл.) ’глыток’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Майстроўня ’майстэрня, атэлье’ (Гарэц., Др.-Падб.), укр. канеўск. майстровня ’тс’. Утворана ад дзеяслова майстраваць і суф. ‑оўня (< ‑ov‑ьnʼa), відаць, па тыпу польск. pracownia.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напры́шнік ’частка вуздэчкі’ (Маслен.). Утворана ад прысы ’пыса ў жывёл’ па тыпу наму́снік (ад му́са), нахрапнік (ад храпа) і пад. (Непакупны, Связи, 46–47).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́спун ’свавольнік, гарэза’ (ТС). Літаратурная форма был& б *нёспын (дыялектны пераход ы > у тыпу пул ’пыл’ і п&д.), ад спыніцца датрымацца, супакоіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Суро́жыцца ’скасавурыцца; узлавацца, пагрозліва глянуць’ (шальч., Сл. ПЗБ). Відаць, да рожа 3 (гл.), пераасэнсаванае пад уплывам дзеясловаў тыпу літ. suriẽsti ’сагнуць, скрывіць’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фітамастыгі́ны
(н.-лац. phytomastigina)
падклас жгуцікавых тыпу прасцейшых; пашыраны ў марскіх і прэсных вадаёмах; на Беларусі найбольш трапляюцца віды з родаў вальвокс, гоніум, хламідамонас, цэрацыум, эўглена, раслінныя жгуціканосцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
◎ Пыля́ць 1 ’кідаць з сілай, біць’ (навагр., Жыв. НС; глыб., Наша ніва, 2001, 24 вер.), пыльну́ць ’ударыць’ (паст., Сл. ПЗБ, Шат.), ’кінуцца, хутка пабегчы’ (бераст., Сцяшк. Сл.; Шат.). Параўноўваюць з літ. pilti ’біць, ліць, сыпаць’ (Грынавяцкене і інш., Сл. ПЗБ, 4, 206), іншае значэнне суадносіцца з літ. pulti ’кінуцца’, але параўн. пуляць ’кідаць’ (гл.) і іншыя экспрэсіўныя дзеясловы такога тыпу, у аснове якіх ляжаць імітатывы тыпу пуль! піль! пур! і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́чань (БРС, Гарэц., Нас., Шат., Байк. і Некр.), укр. учень, польск. uczeń, чэш. učeň. Ад *učьnjь па тыпу вя́зень (Махэк₂, 666; Брукнер, 593). Гл. вучыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)