няёмкасць, ‑і, ж.

Уласцівасць няёмкага. Я яшчэ раз адчуў няёмкасць, што не меў з сабой ніякіх гасцінцаў. Ермаловіч. Мікалай зразумеў гэтае: «Эх вы» і яму зрабілася сорамна. Ён дагнаў [Насцю] і паспрабаваў згладзіць няёмкасць жартам. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прапано́ва, ‑ы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прапанаваць.

2. Тое, што прапанавана, прапаноўваецца. Рацыяналізатарская прапанова. □ Прапанова сустрэць Новы год разам — спадабалася. Шахавец. Як гэта часта бывае, адна добрая прапанова цягнула за сабой новыя. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мармы́ль ’бурклівы мядзведзь, чалавек’, ’маўклівы чалавек’ (Касп., Нас., Некр.), ’маўклівы чалавек’ (клім., Мат. Маг.), мармылёк ’капрызнае дзіцё’ (Нас.), лун. мормы́ль ’мармытун, які гаворыць сам з сабой’ (Шатал.), мормэ́ля, мэрмэ́ля ’тс’ (ТС), мармы́ля ’нелюдзень’, ’той, хто незразумела гаворыць’ (докш., Янк. Мат.). Балтызм. Параўн. літ. murmùlis, murmuiỹs ’той, хто няясна гаворыць, бурчыць’ < murmė́ti, marmė́ti ’мармытаць, няясна гаварыць’ (Лаўчутэ, Балтызмы, 120).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

temper1 [ˈtempə] n.

1. но́раў, хара́ктар;

He has a quick temper. Ён мае гарачы нораў.

2. настро́й; гумо́р;

fly/get into a temper раззлава́цца

keep/lose one’s temper вало́даць сабо́й/выхо́дзіць з сябе́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ашчаці́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Паставіць дыбам шчацінне. // перан. Выставіць якія‑н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.). Лавінай нечаканаю вайна, Усё знішчаючы перад сабой, На мірны край абрушылася наш, Стальныя ашчацініўшы штыкі. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прапо́рцыя, ‑і, ж.

1. Суадноснасць частак паміж сабой. Плечы [жанчыны], праўда, вузкія, але ў агульнай прапорцыі яе фігуры зусім нармальныя. Ермаловіч. // Пэўная колькасная суадноснасць паміж чым‑н.

2. Спец. Роўнасць паміж дзвюма адносінамі чатырох велічынь. Арыфметычная прапорцыя.

[Лац. proportio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самадысцыплі́на, ‑ы, ж.

Уменне кіраваць сабой, падпарадкоўваць свае дзеянні пэўным патрабаванням, прынцыпам. [Рыгор Мурашка] быў для многіх нас прыкладам самадысцыпліны і настойлівасці ў авалоданні ведалі. Хведаровіч. Відаць, у гэтага чалавека [Платона Смірнова] жалезная самадысцыпліна, велізарная прага да жыцця! М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

азна́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., што.

1. Вызначыць характэрныя рысы чаго-н., даць фармуліроўку чаму-н.

А. геаграфію як навуку.

2. Паказаць кірунак, шлях каму-, чаму-н.; вылучыць на фоне чаго-н.

А. шлях да перамогі.

3. Абумовіць сабой, прадвызначыць.

Вялікая падзея азначыла прыход новага ў жыцці.

|| незак. азнача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. азначэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пашы́рыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -рыцца; зак.

1. Стаць больш шырокім, расшырыцца.

Трэшчына пашырылася.

2. Павялічыцца ў колькасці, аб’ёме.

Вытворчасць пашырылася.

3. Стаць вядомым многім, распаўсюдзіцца.

Чуткі хутка пашырыліся.

4. Расшырыць кола свайго дзеяння, ахапіць сабой.

Пашырылася камп’ютарызацыя беларускіх школ.

5. перан. Стаць больш шырокім па змесце, узмацніцца, паглыбіцца.

Кругагляд пашырыўся.

|| незак. пашыра́цца, -а́ецца.

|| наз. пашырэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

батры́дыі

(ад гр. botrys = гронка + eidos = выгляд)

органы фіксацыі ў некаторых стужачных чарвей, якія ўяўляюць сабой падоўжаныя зашчамляльныя апараты.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)