Тру́дзіць ‘стамляць, натруджваць рукі, прычыняць боль’ (ТСБМ, Гарэц.), трудзі́ць ‘мучыць, стамляць, турбаваць’ (Ласт.; докш., Бел. дыял. 2), ‘нудзіць, цягнуць на ваніты’ (Брасл. сл.), трудзі́цца ‘цяжка працаваць; пакутаваць’ (Сл. ПЗБ, ТС), ‘мучыцца’ (Гарэц., Бяльк., Барад.), ‘цярпець боль, пакутаваць’ (Варл.), ‘пакутаваць, цяжка хварэць’ (Пан.), ст.-бел. трудити ‘абцяжарваць, таміць’, ‘гнясці, прыносіць боль’, трудитися ‘знемагаць ад працы’, ‘мучыцца’, ‘турбавацца’ (ГСБМ), трудитися под солнцемъ ‘працаваць, пекліцца, гадаваць’ (Альтбаўэр). Параўн. укр. труди́ти ‘стамляць, турбаваць, непакоіць’, рус. труди́ть ‘прыгнятаць, стамляць, мучыць работай; непакоіць; муляць’, польск. trudzić ‘турбаваць, непакоіць, абцяжарваць’, кашуб. truʒëc ‘турбаваць’, чэш. trudit ‘засмучаць, прыгнятаць, мучыць, прымушаць’, серб. тру́дити ‘абцяжарваць, турбаваць’, дыял. ‘раз’ятрываць (рану)’, харв. trúditi ‘ператамляць (частку цела)’, балг. тру́дя се ‘працаваць; імкнуцца’, макед. труди се ‘працаваць, прыкладаць намаганні, старацца’, ст.-слав. троудити ‘турбаваць, непакоіць; пераадольваць, прыкладаць намаганні, цярпець’, троудити сѧ ‘стамляцца, знемагаць’. Прасл. *truditi ‘змушаць да цяжкай працы, напружваць, турбаваць’, дэнамінатыўнае ўтварэнне ад прасл. *trudъ (Борысь, 644), гл. труд 1. Сюды ж трудзя́шчы ‘працавіты’ (Жд. 1, ТС, Ян., Сцяшк. Сл.), трудʼа́шчы ‘тс’ (Вруб.) — “неаславянізм” з шырока распаўсюджаным у народнай мове суфіксам (гл. Цыхун, Выбр. пр., 286), трудзя́га ‘працаўнік’ (Мат. Гом., Юрч.) з суф. ‑яга “з экспрэсіяй спачування, захаплення, ці, наадварот, асуджэння” (Сцяцко, Афікс, наз., 130), трудлі́вы, трудзя́ка ‘тс’ (Ян.), трудзі́мы ‘тс’ (ТС), трудалюбі́мы ‘тс’ (Ян.) з рэдкай суфіксацыяй (гл. любім), магчыма, адаптаванае рус. трудолюбивый ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак.

1. што і чаго. Працуючы, атрымаць у якой‑н. колькасці; зарабіць. За лета папрацаваў тысячу рублёў.

2. Змагчы працаваць пры пэўных умовах. [Андрэй:] — Будзе лезці кожны са сваімі прапановамі — не надта напрацуеш. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кармі́лец, ‑льца, м.

Тое, што і карміцель. Сын жа быў сям’і апораю і кармільцам быў адзін, Працаваць хадзіў на фабрыку. Танк. Рабочы пасёлак туліўся ля невялікага цвікавага завода, які быў кармільцам усіх, хто жыў у пасёлку. Корбан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зарабо́так, ‑тку, м.

1. Плата за работу. Месячны заработак. □ Шахцёрам лягчэй стала працаваць, а заработак іх прыкметна павялічыўся. Кулакоўскі.

2. часцей мн. (зарабо́ткі, ‑аў). Праца па найму са здзельнай аплатай. Усю зіму ездзіў Даніла ў заработкі. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самазабыццё ср. самозабве́ние; (экстаз, упоение чем-л. — ещё) уга́р м.;

працава́ць да ~цця́ — рабо́тать до самозабве́ния;

любо́ўнае с. — любо́вный уга́р;

п’я́нае с. — пья́ный уга́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

карпе́ць разм. (доўга, цярпліва працаваць) ángestrengt árbeiten (над чым-н. an D);

карпе́ць над кні́гамі über den Büchern hócken

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

дру́жна прысл. éinträchtig, in Éintracht;

жыць дру́жна in Éintracht lében, sich (gut) vertrágen*;

працава́ць дру́жна Hand in Hand [éinmütig] árbeiten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Аго́раны ’з цяжкасцю набыты’ (БРС), агораць ’з цяжкасцю што-небудзь набыць, зрабіць’, агорацца (КТС) да гора. Магчыма, калька з літоўскага var̃gti ’пакутаваць, гараваць, цяжка працаваць’, var̃gas ’гора, пакута, цяжкая праца’. На словаўтваральную структуру не выключаны ўплыў асіліць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Наспа́шкі ’ў здольшчыне’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да пахиць ’рабіць, працаваць (звычайна на полі)’; для прыслоўя зыходным мог быць назоўнік тыпу *спашкі ’ўраджай, г. зн. ’тое, што атрымана ў выніку сумеснай працы і што дзеліцца паміж кампаньёнамі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

по́прище ср., книжн. (поле деятельности) по́ле дзе́йнасці; ні́ва, -вы ж.; (арена) арэ́на, -ны ж.;

рабо́тать на литерату́рном по́прище працава́ць на літарату́рнай ні́ве.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)