Такт ’мерны рух; лад; пачуццё меры’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.), тахт ’рытм, рытмічнае суправаджэнне’ (Сл. ПЗБ, Цых.), та́хта ’тс’ (Стан.). Запазычана з заходнееўрапейскіх моў, відаць, праз польск. takt ’рытм; далікатнасць’, ’рытм (у музыцы, руху)’, што з лац. tāktus ’дотык; адчуванне дотыку’ (ЕСУМ, 5, 506; Фасмер, 4, 13; Голуб-Ліер, 476; Брукнер, 564). Сюды ж такто́ўны ’які мае такт’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rozkazujący

1. уладарны; уладны; загадны;

ton rozkazujący — уладны (загадны) тон;

2. грам. загадны;

tryb rozkazujący — загадны лад

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

мане́р м. мане́р;

◊ на м. — на мане́р;

на адзі́н м. — а) на оди́н лад; б) одного́ поши́ба;

на свой м. — на свой мане́р;

такі́м ~рам — таки́м мане́ром

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

нала́дзіцца сов.

1. (устроиться) нала́диться, организова́ться; (о связи) установи́ться;

2. (пойти на лад) нала́диться;

рабо́та клу́ба ~дзілася — рабо́та клу́ба нала́дилась;

3. (задумать что-л. сделать) нала́диться, настро́иться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

грама́дства, ‑а, н.

1. Сукупнасць людзей, аб’яднаных пэўнымі адносінамі, якія абумоўлены спосабам вытворчасці матэрыяльных і духоўных каштоўнасцей. Чалавечае грамадства. Гісторыя грамадства. // Эканамічны лад і адпаведная яго надбудова. Капіталістычнае грамадства. Сацыялістычнае грамадства. Камуністычнае грамадства.

2. Кола людзей, аб’яднаных чым‑н. агульным (паходжаннем, інтарэсамі і г. д.). Дваранскае грамадства.

3. Тое, што і грамадскасць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спор, ‑у, м.

Удача, поспех у чым‑н. Спор у рабоце. □ Госці павіншавалі Ганну Сымонаўну з «улазінамі», з прыездам, пажадалі ёй шчасця і спору ва ўсім. Дубоўка. «Э-эх!» — пайшоў [Фама]. Падскочыў два разы, Але чамусьці не было ў танцы спору. Корбан.

•••

Спор ды лад (у рабоце, жыцці і пад.) — пажаданне добра працаваць, жыць і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

обихо́д м.

1. (употребление) ужы́так, -тку м., ужыва́нне, -ння ср.;

быть в обихо́де быць ва ўжы́тку (ужыва́цца);

вы́йти из обихо́да вы́йсці з ужы́тку;

2. (уклад жизни) лад, род. ла́ду м.; (обычай) звы́чай, -чаю м.;

повседне́вный обихо́д штодзённы звы́чай (лад);

3. (домашние вещи) ужы́так, -тку м., абыхо́дак, -дку м., ха́тнія рэ́чы;

предме́ты дома́шнего обихо́да прадме́ты ха́тняга ўжы́тку (ха́тнія рэ́чы);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

укла́д​I м (лад) Áufbau m -(e)s, Struktúr f -, -en, Systém n -s, -e;

укла́д жыцця́ Lébensweise f -, -n, Lébensform f -, -en;

грама́дска-эканамі́чны укла́д geséllschaftlich-ökonómische Formatión

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

па́сці, паду́, падзе́ш, падзе́; падзём, падзяце́, паду́ць; паў, па́ла; падзі́; зак.

1. гл. падаць.

2. Загінуць, быць забітым (высок.).

П. ў бітве за Радзіму.

П. ахвярай чаго-н. (загінуць з-за чаго-н.).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Быць пераможаным, скарыцца (пра крэпасць, уладу; высок.).

Крэпасць пала.

Стары лад паў.

4. перан. Маральна апусціцца, стаць нікчэмным.

Нізка п.

◊

Ні села ні пала (разм.) — нечакана, без прычыны.

Пасці духам — страціць надзею, занудзіцца.

|| наз. падзе́нне, -я, н. (да 3 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

умо́ўны, -ая, -ае.

1. Загадзя ўмоўлены і зразумелы толькі тым, хто ўмовіўся.

У. стук.

Умоўнае месца.

2. Які мае сілу толькі пры якіх-н. умовах.

Умоўнае асуджэнне.

Прыгавораны ўмоўна (прысл.). Умоўная згода.

У. рэфлекс (выпрацаваны пад уплывам пэўных умоў).

3. Які не існуе на самай справе, яўны або сімвалічны.

Умоўная мяжа.

Умоўныя дэкарацыі.

4. У граматыцы: які ўтрымлівае ў сабе значэнне ўмовы (у 1 знач.).

У. сказ.

У. лад дзеяслова.

У. злучнік.

|| наз. умо́ўнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)