Verbum

каро́ль, караля́, мн. каралі́, каралёў, м.

1. Адзін з тытулаў манарха, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

Іспанскі к.

2. перан., чаго або які. Манапаліст у якой-н. галіне прамысловасці і гандлю.

3. перан., чаго або які. Пра таго, хто вылучаецца сярод іншых у якой-н. галіне дзейнасці, хто дасягнуў дасканаласці.

К. пейзажу.

4. Галоўная фігура ў шахматнай гульні.

5. Ігральная карта, на якой намалявана мужчынская фігура ў кароне.

|| ж. карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў (да 1 знач.).

|| прым. карале́ўскі, -ая, -ае.

ма́ска, -і, ДМ ма́сцы, мн. -і, ма́сак, ж.

1. Накладка на твар, падобная на звярыную морду або чалавечы твар з выразам для вачэй, а таксама чалавек у такой накладцы.

Навагодняя м.

М. зайца.

2. перан. Прытворства, якое хавае сутнасць каго-, чаго-н.

Прыкрывацца маскай.

3. Злепак з гіпсу, зняты з твару нябожчыка.

Пасмяротная м.

4. Засцерагальная накладка на твар.

Супрацьгазавая м.

5. У касметыцы: слой накладзенага на твар лекавага сродку, крэму і пад.

◊

Скінуць маску — паказаць сваю сапраўдную сутнасць.

збро́я, -і, ж.

Усякі сродак, прыстасаванне, тэхнічна прыгоднае для нападу ці абароны, а таксама сукупнасць такіх сродкаў.

Агнястрэльная з.

Халодная з. (шабля, кінжал, нож і пад.). Стралковая з. (ружжо, рэвальвер і пад.). Артылерыйская з. (гармата, гаўбіца і пад.). Ядзерная з.

Абараняцца са зброяй у руках.

Ідэйная з. (перан.). Скласці зброю (перан.: здацца; высок.). Узняць зброю (пачаць вайну або паўстаць са зброяй у руках; высок.). Бразгаць зброяй (пагражаць вайной; кніжн.).

|| прым. збро́евы, -ая, -ае і збро́йны, -ая, -ае.

Зброевая (збройная) майстэрня.

а́драс, -а, мн. -ы́, -о́ў м.

1. Надпіс на паштовым адпраўленні, які называе атрымальніка і месца назначэння.

Дакладны а. на пасылцы.

Зваротны а. — гэта адрас адпраўшчыка.

2. Месцазнаходжанне, месцажыхарства, а таксама абазначэнне, назва месцазнаходжання, месцажыхарства.

Службовы а.

Пісаць на а.

3. Пісьмовае прывітанне ў гонар якой-н. урачыстай падзеі, юбілею.

Віншавальны а.

|| прым. а́драсны, -ая, -ае.

○

Адрасны стол — установа, якая рэгіструе асоб, што жывуць у пэўнай мясцовасці, і выдае даведкі пра іх месцажыхарства.

Адрасная кніга — кніга са спісам адрасоў асоб і ўстаноў.

ка́са, -ы, мн. -ы, кас, ж.

1. Аддзяленне ў банку і іншых установах, дзе праводзяцца грашовыя аперацыі; памяшканне, дзе знаходзіцца гэта аддзяленне.

Разлічыцца ў касе.

Білетная к.

Магазінная к.

2. Наяўныя грошы ўстановы, прадпрыемства.

Здаць касу.

3. Апарат, на якім адціскаюцца квіткі з указаннем атрыманай сумы, а таксама кабінка, месца, дзе знаходзіцца гэты апарат і работнік, які яго абслугоўвае.

Выбіць у касе булку хлеба.

4. У друкарскай справе: скрынка з наборам друкарскага шрыфту (уст.).

Наборная к.

|| прым. ка́савы, -ая, -ае.

крыні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.

1. Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі, а таксама вадаём, які ўтварыўся на месцы выхаду падземных натуральных вод.

Прынесці вады з крыніцы.

2. перан., чаго. Тое, што дае пачатак чаму-н., служыць асновай для чаго-н.

К. святла.

К. дабра.

3. Пісьмовыя помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследаванні (спец.).

Мовазнаўчыя крыніцы.

◊

Біць крыніцай — бурна развівацца, квітнець.

Жывая крыніца — пра тое, што існуе ў сваім першапачатковым, натуральным стане.

|| прым. крыні́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

ла́гер, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Часовая стаянка, пасяленне, звычайна пад адкрытым небам, у палатках.

Турысцкі л.

Разбіць л.

2. Месца для ўтрымання вялікай колькасці ваеннапалонных ці зняволеных людзей.

Л. для ваеннапалонных.

3. Часовая стаянка войска ў палявых умовах, а таксама войска, размешчанае такім чынам; сталае месцазнаходжанне партызан, паўстанцаў.

4. перан. Грамадска-палітычная групоўка, кірунак.

Л. міру.

○

Піянерскі лагер — выхаваўча-аздараўленчая ўстанова для піянераў і школьнікаў у СССР.

|| прым. ла́герны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Л. збор.

лю́стра¹, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Адшліфаваная паверхня (шкла, металу), здольная даваць адбіткі тых прадметаў, якія знаходзяцца перад ёю, а таксама спецыяльна зроблены прадмет з такой паверхняй.

Стаяць перад люстрам.

2. перан. Спакойная, гладкая паверхня вады.

Л. возера.

3. перан. Аб тым, што з’яўляецца адлюстраваннем якіх-н. з’яў, працэсаў і пад.

Паэзія — л. жыцця.

|| прым. люстра́ны, -ая, -ае і люстраны́, -а́я, -о́е.

Люстраная фабрыка.

Люстраная вытворчасць.

Л. карп (карп з рэдкай блішчастай луской); наз. люстра́насць, -і, ж. (да 2 знач.).

папе́ра, -ы, мн. -ы, -пе́р, ж.

1. Матэрыял для пісьма, а таксама для іншых мэт, які вырабляецца з драўніннай ці анучнай масы.

2. Афіцыйнае пісьмовае паведамленне, дакумент; рукапіс.

Штабныя паперы.

Каштоўныя паперы (грашовыя дакументы). Корпацца ў паперах.

◊

Застацца на паперы — пра рашэнне, якое не выконваецца.

Папера ўсё вытрымае (іран.) — напісаць можна ўсё, але не заўсёды ажыццяўляецца тое, пра што напісана.

|| памянш. папе́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

|| зніж. папе́рчына, -ы, мн. -ы, -чын, ж.

|| прым. папяро́вы, -ая, -ае.