Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
шу́ткаж., в разн. знач. жарт, род. жа́рту м.;
◊
без шу́ток без жа́ртаў;
в шу́тку жа́ртам;
глу́пая шу́тка дурны́я жа́рты;
кро́ме шу́ток без жа́ртаў;
не на шу́тку не на жарт;
не шу́тка не жа́рты;
шу́тки шу́тками жа́рты жа́ртамі;
оберну́ть в шу́тку пераве́сці на жарт;
отде́латься шу́тками абысці́ся жа́ртамі;
шу́тки в сто́рону без жа́ртаў, жа́рты на бок, го́дзе жартава́ць;
шу́тка ли жа́ртачкі, не жа́ртачкі, гэ́та не жа́ртачкі;
шу́тка сказа́тьгэ́та не жа́рты, лёгка сказа́ць;
шу́тки пло́хи жа́рты каро́ткія;
шу́тки прочь жа́рты на бок, без жа́ртаў, го́дзе жартава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
trótzdem
1.
cj (у складаназалежным сказе) нягле́дзячы на то́е, што; хоць
er ging fort, ~ es stark régnete — ён пайшо́ў, нягле́дзячы на то́е, што [хоць] ішо́ў мо́цны дождж
2.
cj (у складананезалежным сказе) нягле́дзячы на гэ́та, ўсё ж
es régnete stark, ~ ging er fort — ішо́ў мо́цны дождж, нягле́дзячы на гэ́та [усё ж] ён пайшо́ў
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Аддратва́ць ’крэпка пабіць (кнутом)’ (Шат.). Магчыма, ад дратва ’прасмалены канат’, але гэта вельмі прафесійная назва. Калі лічыць, што ад‑дратаваць паходзіць ад першаснага драць, марфалогію дзеяслова цяжка вытлумачыць, не прыняўшы версіі аб кантамінацыйным паходжанні слова на аснове тратаваць (< польск.tratować) і драць (Міхневіч, БЛ, 1973, 3, 60).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адні́ны ’німфы ў Свіцязі’ (Мухл.) праз польск.undyna ’німфа’ з ням.Undine або непасрэдна з ням. Калі гэта так, новае запазычанне з характэрнай перастаноўкай зычных. Існуе таксама магчымасць іншага рашэння: з літ.vandẽnė ’німфа’ (Скарджус, 265). Апошняе да літ.vanduõ ’вада’ (гл. Фрэнкель, 1194) (Мартынаў, SlW, 67).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Балда́ ’дурны’ (Касп.). Рус.балда́, укр.балда́ ’тс’. Звычайна лічаць метафарычным ужываннем слова балда́ ’сякера, дубіна, палка’ (а гэта з цюрк. моў, гл. Фасмер, 1, 114). Не выключаецца, аднак, што балда́ ва ўсіх значэннях з’яўляецца спрадвечна славянскім (усх.-слав.) словам (аргументацыю гл. Шанскі, 1, Б, 22–23).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Барбары́с ’расліна Berberis L.’ (Кіс.). Рус.барбари́с (ст. берберис), укр.байбари́с (дысіміляцыя р — р > й — р), барбари́с. Запазычанне з новалац.berberis (а гэта, магчыма, з араб.barbāris < ambar bāris < amīr bāris ’Berberis vulgaris’; Локач, 20). Фасмер, 1, 125; Праабражэнскі, 1, 16–17; Шанскі, 1, Б, 42.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бастава́ць. Рус.бастова́ть, укр.бастува́ти, польск.bastować. Утварэнне ад ба́ста! ’хопіць!’ (< італ.basta!). Яшчэ ў Даля бастоват́ь значыць ’канчаць, перастаць іграць’. Сучаснае значэнне з’явілася пазней. Гл. Шанскі, 1, Б, 54. Няясныя адносіны (запазычанне з рус. ці паралельныя ўтварэнні) між рус. і іншымі мовамі, дзе ёсць гэта слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бонова́ты ’буяніць’ (палес., Клім., 22). Мяркуем, што гэта слова (праўда, крыху з іншай фанетыкай) таго ж паходжання, што і бунава́ць ’сварыцца, лаяць, шумець і г. д.’ (гл.), якое мае адпаведнасці ва ўсх.-слав. і паўд.-слав. мовах. Гукапераймальнае (Бернекер, 101; Фасмер, 1, 241; Рудніцкі, 255–256).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бро́днік ’вярба’ (Касп.). Рус.дыял.бро́дни́к ’вербавы хмызняк’, ’кара вярбы’. Калі гэта не нейкія другасныя формы (параўн. бел.брэд, брэднік, рус.бред, бреди́на вярба’), то пацвярджаецца этымалогія Бернекера, 83, і Фасмера, 1, 210, пра сувязь назв, вярбы (bred‑) з дзеясловам bresti bredǫ ’брадзіць’. Гл. брэд2.