сірата́, ‑ы́, ДМ ‑раце́; мн. сіро́ты (зліч.2,3,4 сіраты́), ‑ро́т; м. і ж.
Дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або без абодвух бацькоў. [Вучні:] — Сірата ён [Пеця]. Няма ні бацькі, ні маткі.Ракітны.[Казік] застаўся сіратою ад чатырох год.Чарнышэвіч.[Хлопцы:] — Ён Зосін, а прозвішча іхняе Малец. У яго толькі маці, ён сірата.Брыль.Рос я круглым сіратою.Колас.Сямі гадоў асталася Настулька круглаю сіратою.Цётка.// Чалавек без родных, блізкіх; адзінокі чалавек. [Юзік:] — Жанчыны нашы сіротамі застануцца. Хто цяпер цябе тут заменіць?Крапіва.Крыху адышоўшыся, ціха [стары Казімір] дадаў: — Але не забудзь і таго, што ты мой сапраўдны сын і што без цябе я застануся сіратою...Пестрак./упаэт.ужыв.Спее адзінокі Колас сіратой.Колас.
•••
Казанская сірата — пра чалавека, які прыкідваецца няшчасным, каб разжаліць каго‑н. [Мікола:] — Яму [Васілю] далягляды адкрываюць, а ён прыкідваецца казанскай сіратой.Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыму́сIIм. Nötigung f -, Zwang m -(e)s;
з прыму́су gezwúngenermaßen; únter dem Druck;
без прыму́суóhne Zwang; gútwillig, aus fréien Stücken (добраахвотна) (разм.)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ве́сткаж. Náchricht f -, -en, Kúnde f -n, Bótschaft f -, -en;
пада́ць аб сабе́ ве́стку von sich (D) hören lássёn*;
без ве́стак прапа́сці verschóllen [vermísst] sein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
адры́ўм.
1. (дзеянне) Ábreißen n -s, Lósreißen n -s;
2.перан. Lóslösung f -, Lösung f; Entfrémdung f -;
вучы́цца без адры́ву ад вытво́рчасці berúfsbegleitend studíeren
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
амара́льны
(фр. amoral, ад гр. а- = не, без + лац. moralis = які датычыць звычаяў)
пазбаўлены маралі, несумяшчальны з прынятымі нормамі паводзін.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
вегетарыя́нства
(англ. vegetarian, ад с.-лац. vegetarius = раслінны)
сістэма харчавання, якая дапускае ўжыванне толькі расліннай і малочнай ежы (без мяса).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
гідрапо́ніка
(ад гр. hydor = вада + ponikos = працоўны, працавіты)
вырошчванне раслін без глебы ў вадзе з дапамогай пажыўных рэчываў (параўн.аэрапоніка).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
кампіля́цыя
(лац. compilatio = крадзеж, аграбленне)
апрацоўка вынікаў чужых даследаванняў без самастойнага вывучэння першакрыніц, а таксама сама работа, зробленая такім спосабам.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
сеа́нс
(фр. séance)
дэманстрацыя або выкананне чаго-н. у пэўны прамежак часу без перапынку (напр. с. у кіно, с. гіпнозу).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
barge2[bɑ:dʒ]v.
1. пераво́зіць на ба́ржы
2. піха́ць; піха́цца (у натоўпе); урыва́цца (куды-н.)
barge in[ˌbɑ:dʒˈɪn]phr. v.infml
1. уме́швацца (у размову)
2. з’яўля́цца без запрашэ́ння; ува́львацца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)