трыме́стр, ‑а, м.

Частка навучальнага года працягласцю ў тры месяцы ў вышэйшых навучальных установах Вялікабрытаніі, ЗША і некаторых іншых краін.

[Ад лац. trimestris — трохмесячны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

утро́ены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад утроіць.

2. у знач. прым. У тры разы большы; трайны. Утроеная доза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шпіг, ‑у, м.

Разм. Прасоленае падскурнае свіное сала (у кавалках). У Віктара засталіся тры сухары і невялікі шкуматок шпігу. Навуменка.

[Польск. szpik ад ням. Speck.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

spędzić

spędzi|ć

зак.

1. сагнаць;

2. правесці;

~liśmy trzy godziny na rozmowie — мы правялі тры гадзіны за гаворкай; мы прагаварылі тры гадзіны;

3. зрабіць аборт

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

víerteljährig, vierteljährig

a

1) ва ўзро́сце трох ме́сяцаў

2) тэ́рмінам у тры ме́сяцы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Трох- — першая частка складаных слоў трохгадо́вы, трохго́ддзе, трохмоўны, трохдзённы, трохсо́ты, трохчле́н і пад. (ГСБМ, Некр. і Байк.), трохро́жкі ‘вілы’ (ЛП), трохро́жка ‘рогі лася, прыстасаваныя пад вешалку’ (ТС). Паводле Станкевіча (Зб. тв., 2, 171), “штучная форма” Р. скл. ад тры (гл.) на месцы старой формы трый, якая дала тры — форму Р. скл., што “заўсёды засталася ў словах складаных, а ў нескладаных вельмі рэдка”, гл. трысцен, трыножак і інш.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трайцве́т ’фіялка трохколерная, браткі’ (Шмярко), тройцве́ткі (трои‑цвѣтки) ’сінюха, Polemonium coeruleum L.’ (Меер Крыч.). Параўн. трава́ трыцве́тная ’фіялка, браткі’ (Кіс.), гл. тры, цвет.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трая́чка ‘грашовы знак вартасцю ў тры рублі’ (ТСБМ, Бяльк.), трыя́чка ‘тс’ (Бяльк.), троя́чка ‘трохрублёўка’ (ТС). З рус. троячка ‘тс’, памянш. ад траяк, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Траі́ ’тры’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Балтызм, параўн. літ. trejì ’трое’. Сюды ж траёх ’трое’ (шальч., Сл. ПЗБ) пад уплывам трох, польск. trzech ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ара́ць, ару, арэш, арэ; аром, араце; незак. што і без дап.

Апрацоўваць зямлю плугам. Араць на зіму. □ Хто тры разы арэ, той тры снапы бярэ. Прыказка. Каб свінні рогі, арала б дарогі. Прыказка. Як ні ары, абы чорным дагары. Прымаўка. Ой, пайду я лугам, лугам, Дзе мой мілы арэ плугам. З нар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)