ме́са2

(ісп. mesa = стол)

невялікія сталовыя ўзвышшы з абрывістымі схіламі, якія ўяўляюць сабой рэшткі вялікіх плато.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

безула́дны, ‑ая, ‑ае.

Які не мае ўлады, які страціў уладу. Безуладны кароль. // Які не здольны валодаць сабой. — Ха-ха-ха-ха! — засмяялася Мая і, безуладная ад смеху, павісла ў хлопца на рукаве. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адгарава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак.

Разм. Перажыць шмат гора. // Пражыць пэўны час, пераадольваючы цяжкасці. Адгараваць зіму. □ Ёсць родныя. Ды ўсе жывуць сабой, І толькі верная твая любоў Са мной мой век адгаравала. Буйло.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абвалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лачэ; ‑лачом, ‑лачаце; пр. абвалок, ‑лакла, ‑лакло; зак., каго-што.

1. Ахутаць, накрыць сабой з усіх бакоў, зацягнуць. Хмары абвалаклі неба.

2. Працягнуць, правалачы каго‑, што‑н. вакол чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

запру́дзіць, ‑пруджу, ‑прудзіш, ‑прудзіць; зак., што.

1. Перагарадзіць запрудай, плацінай; загаціць. Запрудзіць раку.

2. перан. Разм. Запоўніць, перапоўніць сабой якую‑н. прастору. Пазбіраліся каля натоўпу і жанчыны з дзецьмі, запрудзілі ўвесь двор. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рапа́к, ‑а, м.

Таросістае ўтварэнне, якое ўяўляе сабой асобную льдзіну, што вертыкальна або з нахілам вылучаецца на ледзяной паверхні. Чуўся гул снягоў Хінгана, Прыуральскі шум лясоў, Пах садоў Аджарыстана, Рух паўночных рапакоў. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаадво́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўзнікае, адбываецца сам сабой, сілаю ўнутраных прычын, незалежна ад уздзеяння звонку. Самаадвольны рух малекул.

2. Які адбываецца па ўласнай волі, без прынукі.

•••

Самаадвольнае зараджэнне — тое, што і самазараджэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самаадука́цыя, ‑і, ж.

Набыццё ведаў самастойнай работай па-за навучальнымі ўстановамі, без дапамогі выкладчыкаў. Ідучы дамоў, Змітрок аб усім перадумаў і прыйшоў да вываду: працаваць над сабой, пакуль хопіць сілы, займацца самаадукацыяй. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сухаве́й, ‑ю, м.

Сухі гарачы вецер, які нясе з сабой працяглую засуху. І ён [калгаснік] з сухавеем змагаецца, І садзіць лясы і сады. Астрэйка. Хай сабе спёкі, Дажджы, сухавеі — Жыта ўзыходзіць, Расце, палавее. Дзяргай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АДАНСО́Н

(Adanson) Мішэль (7.4.1727, г. Экс-ан-Праванс, Францыя — 3.8.1806),

французскі батанік. Чл. Франц. АН (1759). Даследаваў трапічную Афрыку. Адзін з заснавальнікаў натуральнай сістэмы раслін, варыянт якой выклаў у працы «Сямейства раслін» (1763). У пошуках лагічных высноў класіфікацыі склаў 65 штучных сістэм, параўноўваў іх паміж сабой і па колькасці супадзенняў вызначаў ступень блізкасці супадпарадкаваных груп раслін паміж сабой (упершыню скарыстаў матэм. метады ў біялогіі). Прызнаваў магчымасць зменнасці відаў. З 1772 захапіўся філасофіяй.

Літ.:

Adanson. The bicentennial of Michel Adanson’s Familles des plantes. Pt. 1—2. Pittsburgh, 1963.

т. 1, с. 94

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)