сту́дзень 1, ‑я, м.
Першы месяц каляндарнага года. А ў студзені — на белым полі Наўкруг чысцюткія снягі... Даруй, зямля, што я ніколі Аддаць не здолею даўгі. Матэвушаў. — Халадэча! У студзені мароз быў невялікі, а ў лютым з першых дзён раз’юшыўся... М. Ткачоў.
сту́дзень 2, ‑ю, м.
Разм. Тое, што і студзіна, квашаніна. Вылі на стале таксама масла, пульхныя дамашнія пірагі, талерка студзеню, пакрытага белым тлушчам. Гаўрылкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тра́ўма, ‑ы, ж.
Пашкоджанне арганізма, выкліканае раненнем, ударам, апёкам і пад. Праз месяц са шпіталя прыйшло паведамленне, што хлопец сканаў ад траўмы. Гарбук. — Давай паведамім пра гэтую траўму на завод, які выпускае стужкавыя пілы. Мыслівец. // Нервовае ўзрушэнне. Жывуць .. [героі] ў пастаянным душэўным напружанні, якое часта стаіць на мяжы з псіхалагічнай траўмай. Адамовіч.
•••
Бытавая траўма — пашкоджанне здароўя ў выніку няшчаснага выпадку, не звязанага з службовай работай.
[Грэч. tráuma — рана.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стра́ціць, стра́чу, стра́ціш, стра́ціць; стра́чаны; зак.
1. каго-што. Застацца без каго-, чаго-н.; панесці страты.
С. сябра.
С. працу.
У вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга.
2. што. Без карысці, марна патраціць што-н. (пра час, грошы і пад.).
С. цэлы месяц.
С. многа грошай без патрэбы.
3. што. Не захаваць, не зберагчы што-н.
С. сілы і здароўе.
4. што. Часткова або поўнасцю пазбавіцца якіх-н. уласцівасцей, якасцей, сувязей і пад.
С. надзею.
С. давер.
С. сувязь з аднакласнікамі.
5. што. Збіцца з дарогі, згубіць след.
С. сцежку.
◊
Страціць ласку ў каго — перастаць быць у пашане, павазе.
Страціць прытомнасць — абамлець, самлець.
Страціць розум — здурнець.
|| незак. стра́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
moon
[mu:n]
1.
n.
1) ме́сяц -а m. (спадаро́жнік Зямлі́)
2) ме́сячнае сьвятло́
3) спадаро́жнік плянэ́ты
the moons of Jupiter — спадаро́жнікі Юпі́тэра
2.
v.
блука́ць бязьдзе́йна, як у сьне; пазіра́ць абыя́кава
•
- once in a blue moon
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
księżyc
м. месяц;
księżyc w pełni — поўня;
księżyc na nowiu — маладзік;
nów ~a — маладзік; першая квадра;
przy świetle ~a — пры святле месяца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wade [weɪd] v. перахо́дзіць убро́д; прабіра́цца, ісці́ (па гразі, снезе і да т.п.);
The moon waded through clouds. Месяц прабіваўся праз хмары.
wade in [ˌweɪdˈɪn] phr. v. infml накі́нуцца (на што-н.); энергі́чна ўзя́цца (за што-н.)
wade through [ˌweɪdˈθru:] phr. v. адо́льваць (што-н.) ця́жкае;
wade through innumerable details разабра́цца ў незлічо́ных падрабя́знасцях
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Кве́цень 1 (ж. р.) ’кветкі (зборнае)’ (ТСБМ). Гл. квет.
Кве́цень 2 ’красавік’ (Нас., Сцяшк., Шатал.). Гл. квет. Бел. квецень памылкова разглядаецца як запазычанне з польск. kwiecień (Булыка, Запазыч., 145). У сапраўднасці гэта яшчэ праславянскае ўтварэнне: укр. квітень, рус. цветень, балг. цветен, серб.-харв. цветан, польск. kwiecień, чэш. květen, славац. kveteň. Суфіксальная дэрывацыя празрыстая: прасл. květ‑ьn‑jь. Прадуктыўны славянскі суфікс назоўнікаў ‑jь пашырае не менш прадуктыўны суфікс прыметнікаў ‑ьnъ. Назва месяца тады тлумачыцца як ’месяц цвіцення’ (Слаўскі, 3, 486; Краўчук УМШ, 1955, 3, 61; Шаур, Этимология–1971, 95).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
valid
[ˈvælɪd]
adj.
1) ва́жкі
a valid argument — ва́жкі до́вад
2) чы́нны, які́ ма́е сі́лу, дзейнічае, абавя́звае
The contract is valid — Кантра́кт ма́е сі́лу
3) ва́жны
The ticket is valid for a month — Біле́т ва́жны на ме́сяц
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
афарбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., што.
1. Пакрыць або насыціць фарбай, чым‑н. фарбуючым. Афарбаваць дах. Афарбаваць тканіну. □ Лукаш асеў, і кроў яму афарбавала скронь. Танк.
2. Надаць які‑н. колер. Афарбаваць шчокі румянцам. □ Усход сонца афарбаваў акно спальні Крушынскага. Бядуля. А з-за лесу выплыў вялізны-вялізны месяц і адразу ўсё афарбаваў у жоўты колер. Чарнышэвіч.
3. перан. Надаць якое‑н. адценне, які‑н. сэнс чаму‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́стыр, ‑а, м.
1. Уст. паэт. Пастух. Пастыр стадка ў поле гоніць і пяе. Дзе роўкі, валы, коні, Дзе мае? Купала.
2. Свяшчэннік, кіраўнік паствы. [Поп:] — Клянуся святым крыжам... Бог пакарае таго, хто не верыць свайму пастыру духоўнаму! Якімовіч.
пасты́р, ‑а, м.
Абл. Пастух. Доўга пастыр на трубе Пералівае зару. Танк. На небе месяц, як пастыр, на плечы ўскінуўшы сярмягу, зганяе хмары ўсе ў Мазыр, каб паратунак даць на смагу. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)