персаніфікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.
Кніжн. Падаць (падаваць), увасобіць (увасабляць) неадушаўлёныя прадметы або абстрактныя паняцці ў вобразе чалавека, асобы. Персаніфікаваць прыроду. □ У адной з песень Багушэвіч персаніфікаваў гора ў жывую істоту, ад якой ніяк не можа збавіцца селянін.Шкраба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
По́пыт ’патрабаванне на рабочую сілу, тавар, патрэба’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр.), укр.по́пит ’запатрабаванне (тавару, асобы), патрэба; папулярнасць’, польск.popyt ’запатрабаванне (тавару, асобы), патрэба, папулярнасць’. Насуперак Банькоўскаму (2, 702), які лічыць польск.popyt калькай ням.Nachfrage ’тс’, можа разглядацца як самастойнае славянскае аддзеяслоўнае ўтварэнне з прыстаўкай по- і семантыкай выніковасці дзеяння ад пытацца (гл.), як і шэраг падобных утварэнняў, параўн. пабо́р, пада́так, паку́пка, рус.побо́р, поку́пка, по́дать, польск.pobór, podatek, ст.-польск.pokup, popłat, podaz, чэш.poptávka, славац.poplatok ’плата, збор’, славен.poprašanje ’запрос, пытанне, апытванне’, poplača ’заробак’, popúst ’зніжка’, якім адпавядаюць рознапрыставачныя, у тым ліку беспрыставачныя формы з ням. мовы: Kauf ’пакупка’, Lohn ’заробак’, Befrage ’запрос’, Unterlass ’зніжка’ і інш. У першасным значэнні попыт, імаверна, азначала ’запытанне, распытванне пра належнасць тавару’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АСПІРАНТУ́РА
[ад лац. aspirans (aspirantis) які імкнецца да чаго-н.],
асноўная форма падрыхтоўкі навук. і навук.-пед. кадраў у некаторых краінах і на Беларусі. Арганізуецца пры ВНУ і н.-д. установах. У аспірантуру прымаюцца асобы з вышэйшай адукацыяй, якія выявілі здольнасць да навук.-пед. і н.-д. працы і вытрымалі ўступныя экзамены. На Беларусі існуе вочная (3 гады навучання) і завочная (4 гады). Асобы, якія праходзяць курс аспірантуры (аспіранты), здаюць кандыдацкія экзамены, рыхтуюць да абароны дысертацыю на атрыманне вучонай ступені кандыдата навук.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́хад, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1.гл. выйсці.
2. З’яўленне на сцэне дзеючай асобы.
3. Месца, праз якое выходзяць.
Нара мае два выхады.
Запасны в.
4.перан. Спосаб выйсця з якога-н. становішча.
5. Колькасць вырабленага прадукту (спец.).
В. круп першым гатункам.
|| прым.выхадны́, -а́я, -о́е (да 2, 3 і 5 знач.).
Выхадная роля (нязначная, другарадная роля ў тэатральным прадстаўленні). В. прадукт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мі́ласць, -і, ж.
1. Добрыя, велікадушныя адносіны.
Змяніць гнеў на м.
2. Ахвяраванне, дар.
◊
Ваша (твая, яго) міласць (уст.) — ужыв. як пачцівы зварот ніжэйшага да вышэйшага і пры ўпамінанні трэцяй асобы.
Міласці просім (разм.) — ветлівае запрашэнне зрабіць што-н.
Па міласцікаго (іран.) — па чыёй-н. віне або дзякуючы каму-н.
Скажы на міласць (разм.) — выказванне здзіўлення, непаразумення і пад. з якой-н. прычыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
о́пера, -ы, мн. -ы, о́пер, ж.
1. Музычна-драматычны твор, у якім дзеючыя асобы спяваюць у суправаджэнні аркестра, а таксама тэатральны паказ такога твора на сцэне.
Оперы Ю.
Семянякі.
Саліст оперы. 3 другой оперы або не з той оперы (пра тое, што не мае дачынення да справы; жарт.).
2. Тэатр, дзе ставяцца такія творы.
Пайсці ў оперу.
|| прым.о́перны, -ая, -ае.
О. спявак.
О. тэатр.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
А́НА ПЕРЭ́НА,
у рымскай міфалогіі багіня надыходзячага новага года. Святкаванне ў гонар Ана Перэны прыпадала на 15 сак., дзярж. і прыватныя асобы прыносілі ёй ахвяраванні, баляванне праходзіла ў свяшчэнным гаі на Тыбры.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АБРА́ЗА,
наўмысная знявага гонару і годнасці асобы, выказаная ў непрыстойнай форме. Можа наносіцца вусна, у пісьмовай форме або дзеяннем, публічна, у прысутнасці пацярпелага або завочна. Паводле КК Рэспублікі Беларусь з’яўляецца крымін. злачынствам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Кагадзе́й ’мянушка асобы, якая часта ўжывае ў гаворцы адпаведнае слова’ (мін., Сцяц. БНС). Да кагадзе (гл.), што датычыць словаўтварэння, то паводле Сцяцко, Афікс. наз., 220, ад прыслоўя суфіксам ‑ей, пры гэтым афікс накладваецца на фінальны галосны. Да структуры параўн. балазе, балазей, адносна фузіі галосных у аснове і суфіксе гл. Сцяцко, там жа, 295.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
deprivation
[,deprɪˈveɪʃən]
n.
1) пазбаўле́ньне n.
a deprivation of civil rights — пазбаўле́ньне право́ў асо́бы