брэйн-ры́нг
(ад англ. brain = мозг + ring = арэна барацьбы)
тэлевізійная гульня-спаборніцтва, пераможцам у якой становіцца той чалавек або каманда, якія выяўляюць больш шырокую эрудыцыю і хуткасць рэакцыі ў адказах на пытанні вядучага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кандыда́т
(лац. candidatus = адзеты ў белае)
1) той, каго намячаюць выбраць, прызначыць, прыняць куды-н. (напр. к. у дэпутаты);
2) першая вучоная ступень, якая прысуджаецца на падставе абароны дысертацыі (напр. к. філалагічных навук).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лі́дэр
(англ. leader = вядучы, кіраўнік)
1) кіраўнік палітычнай партыі, грамадска-палітычнай арганізацыі (напр. прафсаюзны л.);
2) той, хто ідзе першым у спартыўным спаборніцтве (напр. л. веласіпеднай гонкі);
3) вядучы карабель у караване суднаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пара́ліч
(рус. паралич, ад гр. paralysis = расслабленне)
1) хвароба, якая пазбаўляе той або іншы орган цела здольнасці рухацца, дзейнічаць (параўн. парэз);
2) перан. стан бяздзейнасці, страта здольнасці выконваць свае функцыі (напр. п. чыгункі).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фо́ліо
[ад лац. (in)folio = у аркуш]
1) кніга або часопіс памерам у аркуш. або палову аркуша;
2) правая і левая старонкі ў рахунковай кнізе, што маюць адзін і той жа парадкавы нумар.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
*Вадзіцелька, гом. вадзіцілка ’курыца, якая водзіць куранят’ (ДАБМ, 888). Утворана ад *вадзіцель ’той, хто водзіць’ або непасрэдна ад вадзіць. Страту мяккасці л у суфіксе можна вытлумачыць уплывам слоў, утвораных ад форм на ‑ло: вала̀чылнік < валачыла. Параўн., аднак, дыял. учыцілка, радзіцілка, прыяцелка, пісацелка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лысман ’той, у каго лысіна’ (брэсц., Нар. лекс.; Сцяшк. Сл.), н.- і в.-луж. łysman ’бык з белай лысінай’, зах.-в.-луж. hłupy łósman ’дурны’. Да лы́сы (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 116), Карткі (2–3, 69). Гл. таксама лы́зіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лячуха ’люцэрна пасяўная, Medicago sativa L.’ (гродз., Кіс.). Да лячы́ць (гл.). Лексема з суфіксам ‑уха з’яўляецца памылковым перакладам лац. medic‑ago, якое нібыта ад medica ’лячэбныя зёлкі’, у той час як лац. слова паходзіць ад Medus ’мідзійскі’ > mēdica (maedica) herba ’мідзійская канюшына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маёмасць, ма́емасць, ма́імысьць ’рэчы, прадметы, каштоўнасці, якія знаходзяцца ў чыім-небудзь уладанні’ (ТСБМ, Касп., Гарэц., Бяльк.) — аддзеепрыметнікавае ўтварэнне ад маёмы, маімый ’наяўны, той, што ёсць’ (Бяльк.), як вядомы, знаёмы і суф. ‑асць. Сюды ж навуковы тэрмін — новаўтварэнне (калька) маёмасны ’звязаны з уладаннем’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кур’я́н 1 ’курыца з прыкметамі пеўня’ (ТС). Да кур 1 (гл.). Першапачаткова *куран (Сцяцко, Афікс. наз., 147).
Кур’я́н 2 ’дзіцячая гульня’ (ТС). Да курʼян 1 (гл.). Параўн. куры (гл.) — тая самая гульня. Ловяць з завязанымі вачыма. Каго зловяць, той «кур’ян» (ТС, 2, 254).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)