Verbum

перае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.

1. што і цераз што. Праехаць цераз што-н., на другі бок чаго-н.

П. гасцінец.

2. каго-што. Праехаўшы па кім-, чым-н., раздушыць, пакалечыць.

Машына пераехала чалавека.

3. Перасяліцца, перабрацца.

П. у новы дом.

|| незак. пераязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. перае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. перае́зны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

аб’е́здзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. што. Часта выязджаючы, пабываць у многіх месцах.

А. усю краіну.

2. каго. Прывучыць каня да язды, хадзіць пад сядлом.

А. жарэбчыка.

3. што. Абкатаць або зрабіць больш прыдатным, яздой праверыць машыну.

А. машыну.

4. што. Укатаць, зрабіць роўным, гладкім (пра дарогу).

|| незак. аб’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. аб’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.)

Аб’езд хворых.

аддзе́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Падраздзяленне ў структуры якой-н. установы, прадпрыемства або ўстанова, якая ўваходзіць у склад якой-н. арганізацыі.

А. кадраў.

Галантарэйны а. магазіна.

2. Састаўная частка чаго-н., дзе знаходзяцца аднародныя прадметы; тэматычна аб’яднаная частка кнігі, газеты.

А. беларускага жывапісу.

А. хронікі ў газеце.

3. Адна з частак, на якія падзяляецца што-н. цэлае на аснове пэўных прыкмет.

Аддзелы галаўнога мозга.

камо́ра, -ы, мн. -ы, -мо́р, ж.

1. Халоднае памяшканне пры хаце для захоўвання запасаў ежы, адзення і іншых хатніх рэчаў.

Злажыць сала і мяса ў камору.

2. Бакоўка ў вясковай хаце, дзе спяць.

Дзеці спалі ў каморы.

3. Кантрольны пункт лясніцтва (уст.).

|| памянш. камо́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 і 2 знач.); прым. камо́рачны, -ая, -ае і камо́рны, -ая, -ае.

склад², -у, М -дзе, м.

1. Сукупнасць частак, якія ўтвараюць адзінае цэлае; структура.

Лексічны с. мовы.

2. чаго або які. Сукупнасць людзей, якія ўтвараюць які-н. калектыў, арганізацыю.

С. праўлення.

3. Постаць, фізічны выгляд, будова (чалавека, жывёліны).

Спартыўнага складу юнак.

4. Асаблівасці думак, розуму і звычак, характар чаго-н.

Паэтычны с. душы.

Нацыянальны с. характару.

5. Парадак, сэнс, зладжанасць.

Жадаю вам ладу і складу.

сто́лькі,

Р мн. сто́лькіх, займ. і сто́лькі, прысл.

1. займ. і прысл. указ. Абазначае менавіта такую колькасць чаго-н.; вызначаная колькасць.

Купілі с. кніг, колькі планавалі.

Столькіх (наз.) хлопцаў не далічыліся.

2. займ. і прысл. азнач. Так многа, у такой колькасці, так доўга.

С. працы ўкладзена.

Дзе ты быў с. часу?

3. прысл. меры і ступені. У такой ступені, настолькі, так.

С. я перахваляваўся.

ужы́цца, -ыву́ся, -ыве́шся, -ыве́цца; -ывёмся, -ывяце́ся, -ыву́цца; -ы́ўся, -ыла́ся; -ло́ся; зак.

1. з кім. Наладзіць згоднае жыццё з кім-н.

Не ўжыўся з суседзямі.

2. Прывыкнуць да жыцця дзе-н., у якіх-н. умовах.

Не ў. на чужыне.

3. у што. Унікшы, асвоіцца з чым-н.

У. ў ролю (пра акцёра). || незак. ужыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца. Як можа ў адным чалавеку ў. нянавісць і любоў? (перан.).

улі́к, -у, м.

1. Устанаўленне наяўнасці, колькасці чаго-н. шляхам падлікаў.

У. тавараў.

Магазін зачынены на ў.

Бухгалтарскі ў.

2. Рэгістрацыя з занясеннем у спісы асоб, якія знаходзяцца дзе-н.

Браць на ў.

Стаць на ў.

Зняцца з уліку.

Ваенны ў.

3. Прыняцце пад увагу чаго-н.

Пры ўліку ўсіх абставін.

|| прым. уліко́вы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Уліковая дакументацыя.

Уліковая плошча.

усталява́цца, -лю́юся, -лю́ешся, -лю́ецца; -лю́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Надзейна ўстанавіцца, умацавацца, зрабіцца ўстойлівым, наступіць.

Улада ўсталявалася.

Зіма ўсталявалася.

Усталявалася цішыня.

2. Асесці, уладкавацца дзе-н.

Ён усталяваўся на новым месцы.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Наладзіцца, замацавацца, стаць звычаем, традыцыяй.

Паміж імі ўсталяваліся добрыя адносіны.

У нас ужо ўсталявалася такая традыцыя.

|| незак. усталёўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. усталява́нне, -я, н.