Verbum

цямне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.

1. Станавіцца цёмным, цямнейшым; траціць яркасць.

Срэбра з часам цямнее.

2. безас. Пра надыход цемнаты; змяркацца.

Улетку позна цямнее.

3. Вылучацца сваім цёмным колерам, віднецца (пра што-н. цёмнае).

Здалёк цямнеў лес.

На фоне неба цямнела нейкая постаць.

|| зак. пацямне́ць, -е́е (да 1 і 2 знач.) і сцямне́ць, -е́е (да 2 знач.).

|| наз. пацямне́нне, -я, н. (да 1 знач.).

чырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца, рабіцца чырвоным.

На захадзе пачынала ч. неба.

2. Пакрывацца румянцам, станавіцца чырвоным ад прыліву крыві.

Ч. ад злосці.

3. перан. Саромецца.

Гаворыць няпраўду і не чырванее.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучацца сваім чырвоным колерам, віднецца (пра што-н. чырвонае).

|| зак. счырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 2 і 3 знач.) і пачырване́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).

шэ́ры, -ая, -ае.

1. Колер, які атрымаўся ад змяшэння чорнага і белага, колер попелу.

Ш. матэрыял.

Шэрыя вочы.

Шэрае неба.

Ш. кот.

Ш. твар (бледны, з зямлістым адценнем).

2. перан. Пасрэдны, знешне і ўнутрана не цікавы.

Шэрае існаванне.

Ш. раман.

3. перан. Малакультурны, неадукаваны (разм.).

Ш. чалавек.

4. перан. Пра надвор’е: хмурны.

Шэрае надвор’е.

Шэрая раніца.

|| памянш. шэ́ранькі, -ая, -ае.

|| наз. шэ́расць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

я́сны, -ая, -ае.

1. Яркі, зіхатлівы.

Я. месяц.

2. Светлы, нічым не зацемнены.

Яснае неба.

Ясная ноч.

Сягоння ясна (прысл.).

3. перан. Нічым не засмучаны, спакойны.

Я. твар.

Я. позірк.

4. Добра бачны, выразна ўспрымальны на слых, зразумелы.

Ясныя абрысы гор.

Ясная дыкцыя.

Абстаноўка ясная.

Я. намер.

Усё было ясна (безас., у знач. вык.).

5. Лагічны, стройны, дакладны.

Я. розум.

Я. адказ.

|| наз. я́снасць, -і, ж.

Унесці я. у гэта пытанне.