ГІПАРЫЁН
(Hipporion),
род вымерлых трохпальцых коней атр. няпарнакапытных. Больш за 50 відаў. Існавалі з верхняга міяцэну да ранняга плейстацэну. Сфарміраваліся ў Паўн. Амерыцы, потым засялілі ўсе мацерыкі, акрамя Паўд. Амерыкі і Аўстраліі. Жылі вял. табунамі (да некалькіх тысяч галоў) на травяністых раўнінах тыпу саваннаў.
Былі памерам з невял. каня (выш. ў карку да 1,5 м). Мелі карэнныя зубы больш нізкія, чым у сучасных коней. Бакавыя пальцы (2-і і 4-ы) невял., маглі шырока рассоўвацца ў бакі. Гіпарыёна змянілі аднапальцыя коні, якія лепш прыстасаваліся да жыцця ў стэпах і рассяліліся з Паўн. Амерыкі на інш. Кантыненты.
П.Ф.Каліноўскі.
т. 5, с. 253
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУДЗЁНАЎСКАЯ ПАРО́ДА верхавых коней. Выведзена ў 1921—48 на конных з-дах Растоўскай вобл. скрыжаваннем кабыл данской і часткова чарнаморскай парод з чыстакроўнымі верхавымі жарабцамі. У Расіі і Казахстане выкарыстоўваюць для верхавой язды, на лёгкіх трансп. і верхавых работах, для паляпшэння пагалоўя рабочых коней; на Беларусі — у конным спорце.
Коні буйныя, склад цела гарманічны, выш. ў карку 162—166 см, галава прапарцыянальная з прамым профілем, шыя доўгая прамая, спіна кароткая прамая, канечнасці сухія моцныя. Масць рыжая, часам бурая ці гнядая. Вызначаецца высокімі спарт. якасцямі: рэкордная рэзвасць у гладкіх скачках на 1600 м — 1 мін 43,4 с.
М.А.Гарбукоў.
т. 3, с. 313
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
бабезіёзы
(ад бабезііды)
заразныя хваробы буйной рагатай жывёлы, коней, свіней, авечак і сабак, якія выклікаюцца бабезіідамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
брабансо́ны
(фр. brabançonne, ад Brabant = назва мясцовасці ў Бельгіі)
парода вялікіх коней-цяжкавозаў, выведзеная ў Бельгіі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
табу́н1
(кр.-тат., тур. tabun)
статак коней, а таксама аленяў або некаторых іншых капытных жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прыгруката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
Разм. Прыбыць куды‑н. з грукатам, шумам. Прыгрукатала і стала, як укапаная, чырвоная пажарная машына, запрэжаная парай коней. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папераганя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Перагнаць усіх, многіх або ўсё, многае. Папераганяць коней на другую пашу. Папераганяць лодкі на другі бок ракі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папу́таць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Спутаць усіх, многіх. Абраўшы месца, мы паадпрагалі коней, папуталі іх і, абганяючыся ад камароў, пачалі раскладаць агонь... Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сланя́ць, ‑яе; безас. незак., каго.
Абл. Хістаць, вадзіць у бакі. [Лях:] — На нашых коней глядзець страшна. Каб гэта сярод лета каня ў бакі сланяла! Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Матора ’барышнік, які перапрадае коней’ (Растарг.). Рус. мото́р ’спрытны, кемлівы чалавек’, валаг., ніжагар. мото́ра ’мот, марнатравец’, уладз. ’легкадумны, балбатун’. Да маторны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)