1. Які з’яўляецца выключэннем з агульных правіл, са звычайных нормаў.
2. Асаблівы, незвычайны; рэдкі. Справа мае выключнае значэнне. □ Людзі працавалі з выключнай напружанасцю — дзень і ноч.Шамякін.//Разм. Вельмі добры. Выключнае ўражанне. □ — Выключная юшка! — не ўстрымаўся Сярго, каб не пахваліць ежу.Гурскі.
3. Які з’яўляецца асаблівасцю толькі лапай асобы, калектыву ці рэчы. Выключная заслуга вучонага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зме́ркнуць, ‑не; пр. змерк, ‑ла; зак.
1.безас. Тое, што і змеркнуцца. Так скора змеркла, мабыць, таму, што неба зусім нахмурылася і, здаецца, стала ніжэйшае.Чарнышэвіч.Быў вечар, змеркла нядаўна.Чорны.
2. Пакрыцца змрокам; пацямнець. Неба наперадзе, куды ішла дарога, зусім змеркла, ягоная вышыня над намі замутнелася няпэўным колерам.Быкаў.//перан. Страціць сілу, значэнне; загаснуць. Слава змеркла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Каштоўная рэч. Партэр выглядаў шыкарна: калыхаліся султаны вячэрніх жаночых прычосак, ззялі сапраўдныя і фальшывыя каштоўнасці.Самуйлёнак.Максім здзівіўся, убачыўшы гэтулькі кніг, ён ведаў, што пасля акупацыі кнігі былі найвялікшай каштоўнасцю.Шамякін.//перан. З’ява, прадмет, якія маюць вялікае грамадскае значэнне. Духоўныя каштоўнасці. Культурныя каштоўнасці. Матэрыяльныя каштоўнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Ацаніць яшчэ раз, нанава. Пераацаніць маёмасць. Пераацаніць тавары. □ [Касманаўты] шмат бачылі, паспелі пераацаніць тое, што лічылі важным некалі даўно, на Зямлі, у паўсядзённым жыцці.Шыцік.
2. Ацаніць занадта высока. Пераацаніць свае здольнасці. □ Цяжка пераацаніць значэнне друку як калектыўнага прапагандыста, арганізатара і агітатара ў развіцці і забеспячэнні эфектыўнасці сацыялістычнага будаўніцтва.«Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надава́цьII
1. (стварацьякасць, уласцівасць, формуі г. д.) verléihen* vt, gében* vt;
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
эмпіры́зм
(фр. empirisme, ад гр. empeiria = вопыт)
філасофскі напрамак, які прызнае пачуццёвае ўспрыманне і вопыт адзінай крыніцай пазнання і прыніжае значэнне лагічнага аналізу і тэарэтычных абагульненняў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
бюракра́т
(фр. bureaucrate, ад bureau = бюро + kratos = улада)
1) прадстаўнік бюракратыі;
2) службовая асоба, якая пры выкананні сваіх абавязкаў асноўнае значэнне надае форме, а не сутнасці справы; фармаліст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
лагі́стыка
(гр. logistike = майстэрства лічэння)
1) матэматычная логіка;
2) адзін з кірункаў філасофіі і матэматыкі, які імкнецца атаясаміць матэматыку з логікай, надаючы логіцы чыста сімвалічнае значэнне (параўн.інтуіцыянізм).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
этымало́гія
(гр. etymologia, ад etymon = ісціна, сапраўднае значэнне слова + logos = вучэнне)
1) раздзел мовазнаўства, які вывучае паходжанне слоў;
2) паходжанне слова і яго роднасныя адносіны да іншых слоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
value1[ˈvælju:]n.
1. ва́ртасць, кошт, цана́;
market value ры́начная, курсава́я ва́ртасць;
drop/fall/go down in value тра́ціць ва́ртасць
2. кашто́ўнасць, ва́жнасць;
set/put/place a high value on smth. цані́ць што-н. высо́ка; надава́ць вялі́кае значэ́нне чаму́-н.;
know the value of time цані́ць свой час;
be of great value мець вялі́кую кашто́ўнасць; быць ве́льмі кашто́ўным
3.pl.values кашто́ўнасці (маральныя, мастацкія і да т.п.);
a sense of values мара́льныя крытэ́рыі;
human values агульна чалаве́чыя кашто́ўнасці
4.math. велічыня́
5.mus. праця́гласць но́ты, рытмі́чная ва́ртасць
6.ling. сэнс, значэ́нне
7. валёр (жывапіс)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)