нечыстата́, ‑ы, ДМ ‑стаце, ж.

1. Адсутнасць чыстаты; бруд. У хаце нечыстата.

2. толькі мн. (нечысто́ты, ‑тот). Тое, што знаходзіцца ў памыйніцы; адкіды.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нязда́тнасць, ‑і, ж.

Адсутнасць здатнасці, умення рабіць што‑н. Няздатнасць да малявання. □ [Валя] узлавалася на сябе, на Марыну за пасіўнасць, за няздатнасць да подзвігу. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няўла́джанасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан няўладжанага. І пачуццё няўладжанасці агарнула душу Каваля. Савіцкі. // Адсутнасць парадку, наладжанасці ў чым‑н. Ва ўсім адчувалася няўладжанасць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сумбу́р, ‑у, м.

Адсутнасць яснасці, паслядоўнасці, парадку дзе‑н., у чым‑н.; блытаніна, неразбярыха. [Рамір:] — Злаві свае думкі і паспрабуй запісаць іх: атрымаецца сумбур. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

анаксемі́я

[ад ан- + акс(іген) + -емія]

адсутнасць кіслароду ў крыві; трапляецца рэдка, часцей бывае гіпаксемія.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

афа́кія

(ад а- + гр. phakos = сачавіца)

адсутнасць крышталіка ў воку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гуртко́ўшчына, ‑ы, ж.

Адсутнасць адзінства ўнутры партыі; дзейнасць, абмежаваная толькі вузкімі інтарэсамі якога‑н. гуртка. — Згуртаваць .. рабочых можна, але не гурткоўшчынаю, якую прапанаваў Майзель. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхля́банасць, ‑і, ж.

Разм.

1. Уласцівасць і стан расхлябанага. Расхлябанасць хады.

2. Адсутнасць дысцыпліны, неарганізаванасць, распушчанасць. Ленінскі камсамол выступіў у паход супраць расхлябанасці, нядбайнасці. «Маладосць».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трыво́жыць несов., в разн. знач. трево́жить, беспоко́ить;

мяне́ т. адсу́тнасць пі́сем — меня́ трево́жит (беспоко́ит) отсу́тствие пи́сем;

уве́сь час яго́ ~жылі наве́двальнікі — всё вре́мя его́ трево́жили (беспоко́или) посети́тели

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

мё́ртвы, -ая, -ае.

1. Той, які памёр; нежывы.

М. чалавек.

Хаваць мёртвага (наз.).

2. перан. Пазбаўлены жыццёвасці; апусцелы.

М. твар.

Мёртвая вуліца.

○

Мёртвая зона (спец.) — прастора вакол радыёстанцыі, у якой назіраецца паслабленне або адсутнасць прыёму радыёсігналаў.

Мёртвая прастора — прастора, якая не прастрэльваецца франтавым агнём.

Мёртвы пункт — стан звёнаў механізма, калі яны знаходзяцца ў імгненнай раўнавазе.

Мёртвы сезон — перыяд застою ў прамысловасці, гандлі.

Мёртвы штыль — поўная адсутнасць ветру.

Мёртвы якар — нерухомы якар, які пастаянна ляжыць на дне і служыць для ўстаноўкі плывучых маякоў, бочак, прыпынку суднаў.

◊

Ляжаць мёртвым грузам — быць без выкарыстання, зусім непатрэбным.

Мёртвая хватка — здольнасць упарта, неадступна дабівацца свайго.

Піць мёртвую (разм.) — піць запоем.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)