ход м., в разн. знач. ход, род. хо́ду м.; (шаг, аллюр, ходьба) хада́, -ды́ ж.; (течение событий — ещё) хада́, -ды́ ж.;
ход по́езда ход цягніка́;
два часа́ хо́ду дзве гадзі́ны хады́;
ход руля́ ав. ход руля́;
по хо́ду часово́й стре́лки па хо́ду гадзі́ннікавай стрэ́лкі;
ти́хий ход ці́хі ход;
ход экономи́ческого разви́тия ход эканамі́чнага развіцця́;
ход по́ршня техн. ход по́ршня;
ход мы́слей ход ду́мак;
чёрный ход чо́рны ход;
сде́лать ход конём шахм. зрабі́ць ход канём;
ло́вкий дипломати́ческий ход спры́тны дыпламаты́чны ход;
гу́сеничный ход гу́сенічны ход;
весе́нний ход ры́бы вясе́нні ход ры́бы;
◊
знать все ходы́ и вы́ходы ве́даць усе́ хады́ і вы́хады;
дать ход де́лу даць ход спра́ве;
на холосто́м ходу́ на халасты́м хаду́;
на по́лный ход на по́ўны ход;
не дава́ть хо́ду (кому-л.) не дава́ць хо́ду (каму-небудзь);
с хо́ду з хо́ду (з разбе́гу, не спыня́ючыся).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надда́ць, -да́м, -дасі́, -да́сць; -дадзі́м, -дасце́, -даду́ць; -да́дзены; зак. (разм.)
1. што і чаго. Дадаць, дабавіць да таго, што ўжо было раней.
Н. пары.
2. чаго і без дап. Павялічыць хуткасць.
Н. кроку.
Н. ходу.
|| незак. наддава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хадзі́масць, ‑і, ж.
Спец. Ступень трываласці таго, што зношваецца ў час ходу, прабегу. Хадзімасць аўтамабільных пакрышак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ада́ле, прысл.
Абл. Потым, пасля. Бяжыш скоранька-скоранька, адале распрастаеш рукі, памахаеш імі і зноў ходу. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
індыка́тар, -а і -у, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. -а. Прыбор для вымярэння фізічных велічынь, адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта, за якім вядзецца назіранне.
Візуальны і.
Акустычны і.
2. -у. Рэчыва, якое з’яўляецца хімічным рэактывам.
І. кіслых рэакцый.
|| прым. індыка́тарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сукно́, -а́, мн. су́кны, -аў, н.
Шарсцяная або паўшарсцяная тканіна з гладкім ворсам.
◊
Класці (палажыць) пад сукно што (разм., неадабр.) — адкладваць, адцягваць рашэнне якой-н. справы, не даваць ходу чаму-н.
|| прым. суко́нны, -ая, -ае.
Суконная тканіна.
Суконная фабрыка.
◊
Суконная мова (разм., неадабр.) — невыразная, грубая.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Fáhrbereich
m -(e)s, -e запа́с хо́ду; далёкасць пла́вання
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
булі́т, ‑а, М ‑ліце, м.
У гульні ў хакей з шайбай — штрафны ўдар з ходу па варотах праціўніка.
[Англ. bullet — літаральна — куля.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замя́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць мяўкаць. // Мяўкнуць, прамяўкаць. Зірнула кошка, замяўкала, вырвалася з Таніных рук ды ходу. «Вожык».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцяле́жыцца, ‑жыцца; зак.
Зляцець з перадка (пра калёсы). [Ціток:] — Пугаўём па кані і ходу, абы калёсы не сцялежыліся на павароце. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)