нашаты́р, ‑у, м.

1. Хлорысты амоній.

2. Тое, што і нашатырны спірт. Крыху павесялелая [Г]анна Ісакаўна зрабіла ўкол, дала панюхаць нашатыр. Шамякін.

[Араб. nusādir.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

амо́ній, ‑ю, м.

1. Аднавалентная група атамаў азоту і вадароду, якая ўваходзіць у састаў многіх солей (сернакіслы амоній, хлорысты амоній і інш.).

2. Парашок, які ўжываецца замест дражджэй.

[Ад грэч. ammoniakhon — смалістая камедзь.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ацэтылхлары́д

(ад ацэтыл + хларыд)

хлорысты ацэтыл, бясколерная вадкасць з рэзкім пахам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метыленхлары́д

(ад метылен + хларыд)

хлорысты метылен, бясколерная вадкасць; выкарыстоўваецца як растваральнік палімераў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бензаілхлары́д

(ад бензаіл + хларыд)

хлорысты бензаіл, які выкарыстоўваецца ў вытворчасці перакісу бензаілу і сінтэтычных фарбавальнікаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метылхлары́д

(ад метыл + хларыд)

хлорысты метыл, бясколерны газ; выкарыстоўваецца пры сінтэзе арганічных фарбавальнікаў і некаторых палімераў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

«БЕЛАРУСЬКА́ЛІЙ»,

вытворчае аб’яднанне ў Беларусі, у г. Салігорск. Утворана ў 1970 як Беларускі калійны камбінат на базе 1-га (працуе з 1963), 2-га (з 1965) і 3-га (з 1969) камбінатаў (рудаўпраўленняў). З 1975 ВА «Беларуськалій», у якое ў 1977 увайшоў 4-ы калійны з-д. Працуе на базе Старобінскага радовішча калійных і каменнай соляў. Выпускаў каля 20% сусв. вытв-сці калійных угнаенняў, здабываў больш за 40 млн. т калійнай руды, выпрацоўваў каля 5,7 млн. т калійных угнаенняў у пераліку на 100% K2O (1988). У 1994 выпушчана 2,54 млн. т угнаенняў. Асн. прадукцыя (1995): калій хлорысты дробназярністы і грануляваны, натрый хлорысты тэхнічны, соль калійная змешаная, соль кухонная і для жывёлагадоўлі. Супрацоўнічае з прадпрыемствамі і фірмамі Расіі, Германіі, Польшчы і інш. краін.

т. 3, с. 67

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАЛАГЕНАВАДАРО́ДЫ,

хімічныя злучэнні галагенаў з вадародам, HX (X-F, Cl, Br, I). У звычайных умовах газы (акрамя фторыстага вадароду HF — бясколерная вадкасць) з рэзкім пахам, добра растваральныя ў вадзе. Водныя растворы галагенавадародаў — моцныя к-ты, акрамя раствору HF (к-та сярэдняй сілы). Гл. таксама Бромісты вадарод, Ёдзісты вадарод, Хлорысты вадарод.

т. 4, с. 445

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

жаве́ль

(фр. javel, ад eau de Javelle = вада Жавеля, мясціны пад Парыжам)

хлорысты раствор, едкая зеленавата-жоўтая вадкасць, якая выкарыстоўваецца для адбельвання тканін.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эты́л

(ад гр. aither = паветра + hyle = матэрыял, рэчыва)

група з атамаў вугляроду і вадароду, якая ўваходзіць у састаў многіх арганічных злучэнняў (напр. хлорысты э.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)