пра́ца ж.
1. труд м., рабо́та;
фізі́чная і разумо́вая п. — физи́ческий и у́мственный труд; физи́ческая и у́мственная рабо́та;
тво́рчая п. — тво́рческий труд; тво́рческая рабо́та;
вольнанаёмная п. — вольнонаёмный труд;
2. (целесообразная и общественно полезная деятельность) труд м.;
грама́дска неабхо́дная п. — обще́ственно необходи́мый труд;
падзе́л ~цы — разделе́ние труда́;
лю́дзі ~цы — лю́ди труда́;
гімн ~цы — гимн труду́;
умо́вы ~цы — усло́вия труда́;
3. (служба) рабо́та;
ме́сца ~цы — ме́сто рабо́ты;
зво́льніць з ~цы — уво́лить с рабо́ты;
4. (научное произведение) рабо́та, труд м.;
у яго́ шмат друкава́ных ~ц — у него́ мно́го печа́тных рабо́т (трудо́в);
надрукава́ць ~цу — напеча́тать рабо́ту (труд);
5. только мн. (научный журнал, сборник) труды́;
~цы інстыту́та — труды́ институ́та;
○ інспе́кцыя ~цы — инспе́кция труда́;
бі́ржа ~цы — би́ржа труда́;
◊ сізі́фава п. — сизи́фов труд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Труда́ць ‘мучыцца’ (паст., брасл., Сл. ПЗБ). Да труд 1 (гл.), магчыма, аднаўленне непалатальнай асновы, гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
целеустремлённый мэтанакірава́ны;
целеустремлённый труд мэтанакірава́ная пра́ца;
целеустремлённый челове́к мэтанакірава́ны чалаве́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Не́труд ’вялікае непраходнае балота’ і мікратапонім Нетруд (мазыр., БММ, 38). З не і труд ’работа і інш.’ (гл.)? Параўн. нетраў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
знясі́льваючы
1. прил. изнури́тельный;
~чая пра́ца — изнури́тельный труд;
2. деепр. изнуря́я
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
палюбі́ць сов. полюби́ть;
п. пра́цу — полюби́ть труд;
п. дзяўчы́ну — полюби́ть де́вушку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ра́бскі прям., перен. ра́бский;
~кая пра́ца — ра́бский труд;
~кае перайма́нне — ра́бское подража́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Атруда (у выразе «атруда ўзяла») ’цяжкая хвароба’ (Панюціч, дыс.). Да кораня труд (гл. трудзіць); утворана, відаць, як бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *отрудити (параўн. ст.-рус. отрудоватити ’захварэць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
обобществлённый аграма́джаны; абагу́лены; мног. паабагу́льваны;
обобществлённый труд аграма́джаная пра́ца;
обобществлённый скот абагу́леная жывёла;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Натрудзі́ць ’стаміць, давесці да хваравітасці’ (Сл. ПЗБ), ’патрывожыць, натаміць і без таго стомленыя ці хворыя часткі цела; прычыніць боль, муку таму, хто нямоглы, хваравіты’ (Нас., Гарэц.), ’навярэдзіць’ (Некр., ТС). Гл. труд, трудзі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)