Aurea mediocritas (Horatius)

Залатая сярэдзіна.

Золотая середина.

бел. Наперад не вырывайся, ззаду не заставайся, сярэдзіны трымайся.

рус. Серёдка всему делу корень. Молодой зелен, старый сед, а середовой в масть. Чтоб к людям не пристать, да и от людей не отстать. Дело серёдкой крепко.

фр. Le juste milieu (Самая [золотая] середина).

англ. The golden mean (Золотая середина).

нем. Der goldene Mittelweg (Золотая середина).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Стары́ ‘шматгадовы’, ‘даўні’, ‘зношаны’, ‘старажытны, мінулы’ (ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), сюды ж дзеяслоў старэ́ць (ТСБМ). Параўн. укр. ста́рий, рус. ста́рый, стараж.-рус. старъ, польск., в.-луж., н.-луж. stary, чэш., славац. starý, серб.-харв. ста̏р, славен. stàr, балг., макед. стар, ст.-слав. старъ. Прасл. *starъ ‘стары’ з’яўляецца архаічным прыметнікам з суф. *‑rъ ад дзеяслова *stati ‘стаць’; гл. Борысь, 577–578. Роднасныя літ. stóras ‘тоўсты, аб’ёмісты’, ст.-ісл. stórr ‘вялікі, дужы, важны, мужны’; з іншай ступенню вакалізму: ст.-інд. sthirás ‘моцны’ (Фасмер, 3, 747 з літ-рай). Борысь (там жа) з улікам семантыкі і.-е. паралеляў прапаноўвае наступны шлях семантычнага развіцця славянскага *starъ: ‘сталы, моцны’ → ‘той, які знаходзіцца ў поўнай сіле, дужы’ → ‘немалады, стары’; уласна, гэта семантычная інавацыя, якая часткова выцесніла прыметнік *větьxъ (гл. ветхі). Гл. яшчэ Сной₁, 604; Шустар-Шэўц, 1355; Глухак, 580; ЕСУМ, 5, 398. Паводле Мартынава (Язык, 84–85), семантычны зрух у праславянскай ‘вялікі, моцны’ → ‘стары’ адбыўся пад уплывам *matorъ ‘сталы, стары’ — пранікнення з італійскіх моў, параўн. лац. mātūrus ‘спелы, стары’, гл. мацёры.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

потрёпанный разг.

1. прил. (рваный) падра́ны; падзёрты; пашарпа́ны; (подержанный) патрыма́ны; ужыва́ны; (поношенный) пано́шаны; (старый) стары́;

2. (о войсках) патрапа́ны;

потрёпанные диви́зии врага́ патрапа́ныя дыві́зіі во́рага;

3. прил., перен. (изнурённый) зму́чаны, змя́ты, змарне́лы;

потрёпанный вид зму́чаны (змарне́лы) вы́гляд;

потрёпанное лицо́ змя́ты (змарне́лы) твар.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

грыб м. гриб;

ча́йны г. — ча́йный гриб;

бе́лы г. — бе́лый гриб;

паразі́тныя ~бы́ — паразити́ческие грибы́;

стары́ г.ста́рый хрыч;

расці́ як ~бы́ пасля́ дажджу́ — расти́ как грибы́ по́сле дождя́;

снег на куццю́ — ~бы́ на ле́тапогов. снег в соче́льник — грибы́ ле́том

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Grunnit porcellus, ut sus vetus ante, tenellus

Малое парася рохкае так, як рохкала старая свіння.

Малый поросёнок хрюкает так, как хрюкала старая свинья.

бел. Што робіць воўк, тое і ваўчаняты. Калі бацька рыбак, то і сын у ваду паглядае.

рус. Родительское слово на ветер не молвится. Свинья хрю, и поросята хрю. Щенок у матери лаять учится. За что батька, за то и дети. Молодой петух поёт так, как от старого слышал. Что у родителей слетает с языка, то у ребёнка скачет на языке.

фр. Les petits pâtissent les sottises des autres (Малыши повторяют глупости других).

англ. As the old cock crows, so crows the young (Молодой петух поёт так, как старый).

нем. Wie die Alten sungen, so zwitschern die Jungen (Как пели старые, так щебечут молодые).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Annosa vulpes haud [facile] capitur laqueo

Старая ліса не [лёгка] трапляе ў пастку.

Старая лисица не [легко] попадает в западню.

бел. Старога вераб’я не падманеш. Старога ліса не ашукаеш.

рус. Старую лису второй раз в капкан не заманишь. Старого воробья на мякине не проведёшь. Старого дятла в гнезде не поймаешь. Старого волка в тенета не загонишь. Старая крыса ловушку обходит. Старую лису дважды не проведёшь.

фр. Bon renard ne se prend pas deux fois au même piège (Толковый лис дважды не попадётся в одну и ту же ловушку).

англ. Old birds are not to be caught with chaff (Старых птиц не ловят на мякине).

нем. Alte Spatzen fängt man nicht mit Spreu (Старых воробьёв не ловят мякиной). Alter Fuchs kommt nicht zweimal ins Garn (Старый лис не ходит дважды в сеть).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

верабе́й, -б’я́ м. воробе́й;

стрэ́ляны в. — стре́ляный воробе́й;

стары́ в.ста́рый воробе́й;

старо́га ~б’я́ на мякі́не не падма́нешпосл. ста́рого воробья́ на мяки́не не проведёшь;

страля́ць з гарма́т па ~б’я́хпогов. пали́ть из пу́шек по воробья́м;

сло́ва не верабе́й, вы́леціць — не зло́вішпосл. сло́во не воробе́й, вы́летит — не пойма́ешь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стыль I (род. сты́лю) м. стиль; (манера излагать свои мысли — ещё) слог;

с. у маста́цтве — стиль в иску́сстве;

с. рабо́ты — стиль рабо́ты;

піса́ць до́брым ~лем — писа́ть хоро́шим сло́гом (сти́лем)

стыль II (род. сты́лю) м. (способ летосчисления) стиль;

пе́ршага сту́дзеня па но́вым ~лі — пе́рвого января́ по но́вому сти́лю;

стары́ с.ста́рый стиль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

A majore bovi discit arare minor

У старога/старэйшага вала вучыцца араць малады/малодшы.

У старого/старшего вола учится пахать молодой/младший.

бел. Банька ‒ рыбак, і дзеткі ў ваду глядзяць. Што стары гаворыць на глум, тое малады бярэ на вум. Якое вогнішча, такі і дым, які банька, такі і сын. Якое карэнне, такое і насенне.

рус. Щенок от матери лаять учится. Свинья хрю, и поросята хрю. За что батька, за то и детки. Маленькая собачка лает ‒ большой подражает. Что у родителей слетает с языка, то ребёнку скачет на язык.

фр. Une fille suit les mœurs de sa mère (Дочь следует/подражает обычаям своей матери).

англ. As the old cock crows, so crows the young (Молодой петух поёт так, как старый).

нем. Wie die Alten sungen, so zwitschern die Jungen (Как пели старые, так щебечут и молодые). Wie die Hühner gackern, so die Küchlein (Как квокчут куры, так и цыплята).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

дзед I м.

1. (старый человек) стари́к, дед, де́душка;

2. (отец матери или отца) дед, де́душка;

3. разг. (обращение к старику) дед, де́душка;

Дзед Маро́з — Дед Моро́з;

сле́дам за дзе́дам — сле́дом за де́дом; по приме́ру ста́рших;

дзяды́ і пра́дзеды — деды́ и пра́деды

дзед II м., уст. (подставка для горящей лучины) свете́ц, свети́льник, поставе́ц

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)