Сон-трава́ ‘расліна сон, Pulsatilla patens L.’ (гродз., Аненкаў, Кіс.), сні‑трава́ ‘тс’ (Бяльк.). Гл. сон 2.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бабін сон ’расліна Crocus Heuffelianus Herb., шафран Гейфеля’ (Бейл.). Іншыя назвы: сон, соннік. Бясспрэчна, гэта назва не першапачтаковая, а перанесеная з іншай расліны. Сон, акрамя ’Crocus’, азначае ’Pulsatilla pratensis’ (таксама сон-трава, сончык, гл. Кіс.). Параўн. укр. сон, сонник ’Pulsatilla’, рус. сон, сон‑дрема ’Pulsatilla’ (таксама сонник, самсончики). Параўн. яшчэ назвы для Anemone: сасо́нік (Шат.), сон-трава (Бяльк.), укр. сон (Макавецкі, Sł. botan.). Як відаць, назвы тыпу сон ужываюцца для абазначэння аж трох раслін (Anemone, Crocus, Pulsatilla). Для Anemone параўн. яшчэ польск. sasanki, sesenki, sasenki, sesanki, чэш. sasanka, балг. дыял. сасан(к)а, съсън, сънкотка, сън‑сън‑котка, для Pulsatilla — серб.-харв. саса, чэш.-мар. sis, sisì, sesí, sosí (гл. Махэк, Jména rostl., 47). Паводле народнага павер’я, жывёлы і людзі, палізаўшы корань Pulsatilla, засынаюць (гл. Нейштадт, Определитель, 257). Магчыма, адсюль і назва. Але можна думаць і пра іншую матывацыю. Расліны роду Anemone ў час дажджу і ноччу закрываюць кветкі, якія звешваюцца ўніз (нібы спяць). Але не выключаецца, што ўсе гэтыя здагадкі не маюць сэнсу. Можна таксама думаць, што мы тут маем нейкую старажытную назву невядомага паходжання, толькі адаптаваную, трансфармаваную з ад’ідэацыяй да ўсх.-слав. слова сон (параўн. прыведзеныя: бел. сончык, сасонік, рус. сонник, самсончики, чэш. sasanka, sisí, sesí, sosí, польск. sesenki, sasenki і г. д., серб.-харв. са́са, балг. сасан(к)а, съсън, съсънка і г. д.). Гл. Краўчук, БЛ, 1974, 6, 66–67.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

непрабу́дны, -ая, -ае.

Беспрабудны, вельмі моцны (пра сон).

Н. сон.

|| наз. непрабу́днасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

со́на

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. со́на со́ны
Р. со́ны со́н
Д. со́не со́нам
В. со́ну со́ны
Т. со́най
со́наю		 со́намі
М. со́не со́нах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

беспрабу́дны, -ая, -ае.

1. Пра сон: моцны, працяглы.

Б. сон.

Спаць беспрабудна (прысл.).

2. перан. Пра п’яніц, п’янства: бесперапынны, пастаянны.

Б. п’яніца.

|| наз. беспрабу́днасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кашма́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Цяжкі, жудасны сон.

2. Што-н. жахлівае, агіднае, непрыемнае.

Кашмары мінулага жыцця.

|| прым. кашма́рны, -ая, -ае.

К. сон.

Кашмарная ноч.

Кашмарнае надвор’е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

гряду́щий бу́дучы, насту́пны;

◊

на сон гряду́щий перад сном, на сон.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

простре́л​II м. (лекарственное растение семейства лютиковых) сон-трава́, род. сон-травы́ ж., сон, род. сну м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дасні́ць сов. досмотре́ть сон

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

летаргі́чны мед. летарги́ческий;

л. стан — летарги́ческое состоя́ние;

л. сон — летарги́ческий сон

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)