жу́хнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; жух, жу́хла; незак.
Траціць свежасць колеру, станавіцца цьмяным.
Фарбы ад часу жухнуць.
|| зак. зжу́хнуць, -не; -жух, -жу́хла і пажу́хнуць, -не; -жу́х, -жу́хла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бля́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні; незак.
1. Траціць яркасць, свежасць афарбоўкі; рабіцца невыразным.
Блякнуць краскі лета.
Блякнуць вочы.
2. перан. Траціць яркасць, сілу ўздзеяння.
Блякнуць успаміны.
|| зак. пабля́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
све́жесть ж.
1. све́жасць, -ці ж.;
2. (прохлада) халадо́к, -дку́ м., прахало́да, -ды ж., хо́лад, -ду м., я́дранасць, -ці ж., све́жасць, -ці ж.;
из окна́ пахну́ло све́жестью з акна́ паве́яла халадко́м (прахало́дай, све́жасцю); см. све́жий.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паліня́лы, ‑ая, ‑ае.
Які страціў свежасць фарбаў; выцвілы. Дзяўчына пачала развязваць пад барадой рамкі палінялай хусткі. Арочка. Нашу ўвагу прыцягнула палічка з адметнымі кнігамі: у старых пераплётах, з палінялымі ад часу літарамі на скураных карашках. Пальчэўскі. // перан. Разм. Які страціў свежасць, выразнасць, жывасць. [Наздрэйка] няўцямна ўтаропіўся на старшыню сіняватымі палінялымі вачыма. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вя́нуць, -ну, -неш, -не; вя́нуў і вяў, вя́нула і вя́ла; вянь; незак.
Страчваць свежасць, сохнуць.
Лісце вяне.
◊
Вушы вянуць (разм.) — нельга, не хочацца слухаць (што-н. бязглуздае, хлуслівае, непрыстойнае).
|| зак. звя́нуць, -ну, -неш, -не; звянь і завя́нуць, -ну, -неш, -не; завя́нь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
завя́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. завяў, ‑вяла; зак.
1. Страціць свежасць; засохнуць, звянуць. Кветкі завялі. □ Час ад часу на дарозе трапляліся паваленыя дрэвы, на якіх яшчэ нават не паспеў завянуць зялёны ліст, — відаць, яны ўпалі зусім нядаўна. Краўчанка.
2. перан. Страціць жывасць, свежасць; паблякнуць. Прытухнуць ад слёз ясны вочы, Завяне, паморшчыцца твар. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жу́хнуць, ‑не; незак.
Страчваць яркасць, цямнець (пра колеры, фарбы). // Страчваць свежасць, сохнуць (пра лісце, траву). На міртах жухне лісце — няма каму паліць. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзяво́часць, ‑і, ж.
Уласцівасць дзявочага; свежасць, цнатлівасць. Ад погляду майго Лідка трохі бянтэжыцца. І гэта першая адзнака дзявочасці яшчэ больш красіць яе. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахаладзе́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які ахаладзеў, астыў. Сонца ласкава грэла яе [Гэльчына] маладое ахаладзелае цела. Чарот.
2. перан. Які стаў да ўсяго абыякавы, страціў сілу пачуцця, свежасць ўспрымання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сыраві́зна ’усялякая зелень, прыдатная для ежы’, ’сырасць’, ’недавараная ежа’ (Нас.), ’што можна есці сырым, негатаваным’ (Сцяшк. Сл.), ’нябеленае льняное палатно’ (ашм., Нар. скарбы). Параўн. каш. sërov́izna ’недагатаванасць; свежасць, сырасць’. Да сыравы (гл.) з суф. ‑ізн‑а, параўн. сырызна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)