самака́т, -а, М -ка́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Механічнае рухальнае прыстасаванне, на якім катаюцца, адштурхоўваючыся ад зямлі нагой, і якое мае выгляд планкі на двух колцах з прымацаванай да яе ручкай накшталт веласіпеднага руля.

2. уст. Назва веласіпеда, матацыкла, аўтамабіля.

|| прым. самака́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ду́ло ср. ду́ла, -ла ср.; (у ружья — ещё) ру́ля, -лі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

цыркуля́цыя, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цыркуляваць.

2. Спец. Крывая, якая апісваецца суднам пры адхіленні руля на які‑н. вугал.

[Ад лац. circulatio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

корми́ло ср. стырно́, -на́ ср., руль, род. руля́ м.;

◊

у корми́ла вла́сти каля́ стырна́ ўла́ды.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ду́ла н вайск (ствол, руля) Mündung f -, -en (bei Schússwaffen);

ду́ла пістале́та die Mündung éiner Pistóle

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

вага́р, ‑а, м.

1. Рычаг для рэгулявання чаго‑н. або кіравання чым‑н. Вагар кіравання. Вагар руля.

2. перан. Сродак для ажыццяўлення якой‑н. дзейнасці. Друкаваная і вусная прапаганда — важнейшы вагар камуністычнага выхавання народа. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ге́льмпарт

(англ. helmport, ад helm = стырно + port = адтуліна)

адтуліна ў кармавой частцы корпуса судна, праз якую праходзіць вось руля.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

лю́гер

(ням. Lugger)

1) трохмачтавае паруснае судна з бізань-мачтай перад воссю руля;

2) даўнейшы трохмачтавы парусны ваенны карабель.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

руль, ‑я, м.

1. Прыстасаванне для кіравання рухам судна, самалёта, аўтамабіля і пад. у зададзеным кірунку. Руль камбайна. Руль трактара. □ Дзядзя шафёр трымаецца за руль і глядзіць толькі наперад, у акно. Брыль. Назар заняў сваё ранейшае месца за рулём і ўпэўнена павёў машыну ўзнімаць новыя скібы. Паслядовіч.

2. перан. Кніжн. Пра органы кіравання, кіраўніцтва чаго‑н. Руль дзяржаўнага кіравання. □ О Беларусь мая, ён [Ленін] даў тваім сынам Дзяржаўны руль, братэрскай дружбы сілу, А мове, песням іх — узмах арліны крылаў. А. Александровіч.

•••

Лева руля гл. лева.

Права руля гл. права.

[Ад гал. roer.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

руль м. руль, род. руля́ м.; (кормило) уст. стырно́, -на́ ср.;

руль высоты́ руль вышыні́;

руль глубины́ руль глыбіні́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)