прыспе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.
1. Надысці, настаць (пра час, справу, патрэбу).
Прыспела чарга.
2. безас. Абавязкова спатрэбіцца, вельмі захацецца (разм.).
Што табе так прыспела з гэтай паездкай?
3. З’явіцца ў патрэбны момант; паспець, не спазніцца (разм.).
П. на паратунак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надыхо́дзіць несов.
1. (о дне, времени) наступа́ть, настава́ть; приближа́ться;
2. приходи́ть;
1, 2 см. надысці́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наспе́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; зак.
1. Стаць спелым, паспець, напоўніцца чым-н. знутры.
Калоссе наспела.
Нарыў наспеў.
2. перан. Стаць патрэбным, надзённым, непазбежным.
Наспела ідэя аховы прыроды.
3. перан. Надысці, настаць.
Раптам наспелі неадкладныя справы.
|| незак. наспява́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наста́ць разм. гл. надысці;
наста́ла цішыня́ Rúhe trat ein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
шу́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. Адным прыёмам зрабіць што-н.
Ш. вады на агонь.
Шухнуў вобземлю (паваліўся).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Хутка абваліцца, спаўзці, з’ехаць уніз.
Зямля шухнула ў яму.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нечакана настаць, надысці.
Шухнула пацяпленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прыспе́ць ’наступіць, надысці, настаць, (пра час, справу, патрэбу); абавязкова спатрэбіцца, вельмі захацецца’; ’прыйсці, з’явіцца ў патрэбны момант, паспець, не спазніцца’; ’застаць, заспець’ (ТСБМ, Гарэц.; астрав., Сл. ПЗБ; ТС), ’паспець, не спазніцца’ (Др.-Падб.), ’паспець (напр., пра яблыкі)’ (гродз., Сл. ПЗБ), прісьпе́ць ’паспець, не спазніцца’ (Бяльк.). Рус. приспе́ть ’паспець, надысці, настаць; пасадзейнічаць’, дыял. ’паспець, рабіцца гатовым; выспяваць’, укр. приспі́ти ’паспець; выспець’; чэш. přispěti, славац. prispieť ’дапамагчы, пасадзейнічаць’, серб.-харв. прѝспети ’паспець, не спазніцца; паспець, зрабіцца гатовым’, славен. prispéti ’паспець, не спазніцца; дапамагчы, зрабіць уклад’. Да спе́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надви́нуться
1. насу́нуцца, мног. панасо́ўвацца;
2. перен. (приблизиться во времени) наблі́зіцца, надысці́; см. надвига́ться.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нахо́дзіць 1, ‑дзіць; незак.
1. Незак. да найсці 1.
2. Тое, што і надыходзіць (гл. надысці ў 1 знач.). Находзіць свята. □ — Ну, што ж? У лесе паначуем: Находзіць ноч, падбіўся конь. Колас.
нахо́дзіць 2, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць.
Незак. да найсці 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наско́чыць, -ко́чу, -ко́чыш, -ко́чыць; зак.
1. на каго-што. З ходу, з разгону наткнуцца на каго-, што-н.
Н. на плот.
2. на каго (што). Раптоўна накінуцца, напасці на каго-н.
Мядзведзь наскочыў на чалавека.
3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.).
Партызаны наскочылі з лесу.
4. перан. Раптоўна ўзнікнуць, пачацца і г.д. (пра вецер, мяцеліцу і пад.).
Наскочыў мароз.
5. Пра час, пару года: хутка надысці, настаць (разм.).
А тут і жніво наскочыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
воспосле́довать сов., книжн. (произойти после чего-л., явиться следствием) адбы́цца; вы́йсці; з’яві́цца; (наступить) наста́ць, надысці́; (случиться) ста́цца, зда́рыцца (пасля́ чаго́-не́будзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)