кайлі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што і без дап.
Працаваць кайлом. Кайліць вугаль. □ Я помню тыя дні, калі Пад Мінскам у бары, Хто карчаваў, а хто кайліў, Кіпела праца і раслі Скрозь новыя муры.А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
біва́к, ‑а, м.
Стаянка войска па-за населеным пунктам для начлегу ці адпачынку; войска на прывале. Стаяць біваком.//перан. Месца начлегу па-за домам або ў часовым памяшканні. Глухія абсякаючы галіны, Мы там рабілі свой бівак хвілінны, Дзе пасля нас паднімуцца муры.Гаўрусёў.
[Фр. bivouac.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тры́нкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., начым.
Разм. Неакуратна або няўмела іграць на якім‑н. музычным інструменце. [Каця:] — Алёша — сапраўдны чалавек... А ты [Рая], ты заводзіш шуры-муры з гэтым старым смаўжом... толькі праз тое, што ён умее трынкаць на гэтым тваім паламаным раялі.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Мурава́ты, мурова́ты ’цёмна-шэры’ (ТС), му́ры ’светла-карычневай масці’ (мазыр., З нар. сл.), ’цёмна-сівы’ (лельч., Нар. лекс.), ’смуглы, светла-карычневы’ (ТС), рус.мурый ’цёмна-карычневы’, укр.му́рий ’цёмна-шэры з плямамі (аб масці)’, ’смуглы’, чэш.mourovatý ’пачарнелы, цемнаваты’, moura ’шэрая (бурая) карова’. Да прасл.murъ, і.-е. адпаведнікамі якога з’яўляюцца: ст.-грэч.ἀμαυρός ’цёмны’, аркадск.μαῦρος, с.-грэч.μαῦρος ’цёмны, чорны’ (Цупіца, BB, 25, 101; Фасмер, 3, 15; Махэк₂, 377).
Разм. Дажыць да таго часу, пакуль споўніцца якое‑н. жаданне, ажыццявіцца што‑н. жаданае; дачакацца. Светлай прыждалі часіны. Пілы, сякеры бяры, На папялішчах-руінах Новыя ўстануць муры.А. Александровіч.— От ты ўжо і ўнука прыждаў, — усміхнуўся Мацвей, гледзячы брату ў твар.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
векава́ць, вякую, вякуеш, вякуе; незак.
Увесь час жыць дзе‑н., знаходзіцца ў якім‑н. стане, існаваць. [Серадзіха:] — Я меркавала, што мне давядзецца векаваць у зямлянцы, і раптам такая навіна.Гурскі.Нас вывелі ў свет з завуголляў глухіх, А то векавалі б у пана падпаскамі.Лужанін.[Даніла:] Замак, хлопчыку, стары: Многа ўжо вякоў вякуюць Тыя цёмныя муры.Колас.
•••
Век векаваць (звекаваць) — тое, што і векаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цясні́на, ‑ы, ж.
Вузкая, глыбокая рачная даліна з крутымі стромкімі схіламі. Далёка, там, дзе роў злучаўся з глыбокай цяснінай рэчкі, стаялі машыны.Асіпенка.На працягу гадоў [рачулка] .. стварыла цясніну са стромкімі, як муры, берагамі.Маўр.// Вузкі праход паміж гарамі, скаламі і пад. Гучны адзінокі стрэл пачуўся воддалі, рэха пранесла яго далёка, і ён паўтарыўся недзе ў гулкай цясніне гор.Самуйлёнак.Ёсць у Альпах далёкіх сяло, Ледзь бялее між горных цяснін.Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
fortify
[ˈfɔrtəfaɪ]
-fied, -fying
1.
v.t.
1) умацо́ўваць су́праць напа́ду, фартыфікава́ць
2) падтры́мваць (фізы́чна й мара́льна)
3) падмацо́ўваць е́жу мінэра́ламі й вітамі́намі
4) дадава́ць алькаго́лю ў напо́й
2.
v.i.
будава́ць фо́рты, абаро́нныя муры́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
часі́на, ‑ы, ж.
1. Час, пара, момант. Хвала табе, слаўная часіна наваселля, часіна спадзяванняў і мар!..Мележ.Настала часіна, калі кожнаму захацелася пабыць з самім сабою.Скрыган.
2.Высок. Прамежак часу, які вызначаецца чым‑н. важным, адметным. Я рад, што нарадзіўся ў бурлівую часіну грамадзянскай вайны і рэвалюцыі.Грамовіч.Светлай прыждалі часіны. Пілы, сякеры бяры, На папялішчах-руінах Новыя ўстануць муры.А. Александровіч.
3. Кароткі адрэзак часу. [Стары] падумаў нават, што няблага было б прылегчы на часіну адпачыць...Брыль.Пагуляць — смела адкладай, а зрабіць — і на часіну не адкладай.З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Pecuniae omnia oboediunt
Грошам усё скараецца.
Деньгам всё покоряется.
бел. Грошы камень б’юць. Грошы муры ламаюць. Хто з грашыма, той і пан. 3 грашыма ўсюды добра. Грош і зімою грэе. Грошы ўсё зробяць.
рус. Деньги все двери открывают. Деньги и камень долбят. Стоит крякнуть да денежкой брякнуть ‒ всё будет. Мошна туга ‒ всяк ей слуга. Иному слова не скажи, а только деньги покажи. Есть в мошне ‒ будет и в квашне. Алтын сам ворота отпирает и путь очищает.
фр. Qui a de l’argent a des coquilles (У кого есть деньги, у того есть раковины).
англ. Money is power (Деньги ‒ это сила). Money rules the world (Деньги правят миром). Money makes the mare go (Деньги заставляют кобылу идти).
нем. Wo Geld redet, da gilt andere Rede nicht (Где говорят деньги, другая речь силы не имеет).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)