Апраме́тная ’пекла’, апраметны ’пякельны, сапраўдны’ (БРС), вопрамець ’хутка’ (Бяльк.); рус. опрометный ’легкадумны’, опрометью ’хутка, шпарка’, опрометывать ’не папасці ў цэль, кінуць няўдала’, опрометнуться ’кінуцца, пабегчы’, смален. вопрымя ’хутка’ (Дабр.), укр. промітний ’спрытны’. Бернекер (2, 40) высунуў думку пра сувязь рус. опрометью з метать, як прымае Фасмер (3, 146) і з пэўнымі ўдакладненнямі Шанскі (КЭСРЯ, 234). Бел. семантыка, аднак, патрабуе далейшых удакладненняў для апраметны, апраметная. Магчыма, з *окромѣшная < кромѣшная; у выніку дээтымалагізацыі. Тьма кромѣшьная ’знешняя цемра’ (адзначаецца ўжо ў Астраміравым евангеллі (1056)), ’месца пакарання нягоднага раба, пекла’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

икра́​I зоол., кул. ікра́, -ры́ ж.;

мета́ть икру́ нерастава́ць, кла́сці ікру́;

зерни́стая икра́ зярні́стая ікра́;

па́юсная икра́ па́юсная ікра́;

ке́товая икра́ ке́тавая ікра́;

баклажа́нная икра́ баклажа́навая ікра́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

*Мята́ць 1, мята́цца ’мільгаць блізка, перад вачыма’ (Юрч.), укр. мета́ти, рус. мета́ть (мечу́), польск. miotać ’кідаць’, палаб. micĕ ’шпурляе’, н.-луж. mjetaś, в.-луж. mjetać, чэш. metati, славац. metať, славен. méȧti, metáti, серб.-харв. мѐтати, ’кідаць’, ’падаваць’, макед. метка се ’кідацца, мільгаць, матляцца’, мета, балг. метка ’кіну’, ст.-слав. метати ’кідаць’. Прасл. metati. І.‑е. адпаведнікі: літ. mèsti ’кідаць’, лат. mest ’тс’, mets ’куча збожжа’ (Бернекер, 2, 41; Траўтман, 183; Фасмер, 2, 614). Дапускаецца роднаснасць з ме́сці (гл.). Іншая ступень вакалізму — motati > матаць (гл.). Сюды ж мята́льнік ’фокуснік’, мята́льніца ’жанчына, якая бегае без толку’, ’непаседа’, ’якая ўмешваецца не ў свае справы’ (Нас.), мяту́цца ’кінуцца ў якім-небудзь напрамку’ (ТСБМ, Растарг.).

Мята́ць 2, міта́ць ’месці’ (мін., КЭС). Да ме́сці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыво́дзіць несов.

1. в разн. знач. приводи́ть; (данные, доказательства — ещё) представля́ть;

2. разг. (рождать — о животных) приноси́ть; (о нек-рых животных) мета́ть;

3. (у што) приводи́ть (во что), поверга́ть (во что);

1-3 см. прыве́сці

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мянта́шка, мянта́жка, мянта́чка, мынта́чка, мянты́шка, мэнтэ́шка, мэнтэ́нька, мэнты́шка, мэнту́шка, менту́шка, мянту́шка, мыньтю́шка, мянцю́шка ’наждачная або намазаная глінай ці пяском лапатка, якой востраць косы’, ’трапло, балбатун’ (ТСБМ, Некр., Яруш., Бір. Дзярж., Янк. 1, Шат., Сл. ПЗБ, Бяльк., Мат. Маг., Смул.; КЭС, лаг.; Сцяшк., Тарн., Выг., ТС; ДАБМ, к. 264), мянта́шыць ’мянціць касу’, ’хутка есці’, ’трапацца, гаварыць бязглуздзіцу’ (ТСБМ, Янк. 1, Шат., Мат. Гом., Сцяшк. Сл.). Балтызм. Параўн. літ. meñtė, mentė́ ’лапатка’, mentẽlė ’тачыла’ (Вяржбоўскі, дыс., 516–520; Смулкова, LP, 14, 56–57; Грынавяцкене, Liet. term., 183; Лаўчутэ, Балтизмы, 37–38). Непераканаўча Смулкова (Słownictwo, 94–95), якая дапускае крыніцай для мянта́шка і інш. прасл. met‑/mʼot‑ (> польск. miotać, рус. метать) з другасным інфіксам ‑н‑. Гл. яшчэ Свобада (Studies in Slavic Ling. and Poetics. N.-Y. — London, 1968, 246).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

На́ме́тка 1, намё́тка, на́мітка ’доўгі, вузкі кусок палатна, звычайна з каймой ці вышыўкай’, ’накрыццё галавы ў замужніх жанчын у выглядзе рушніка з аздобамі, пакрывала нявесты’ (Шн. 3, Чач., Др., Маш., ТС, Сл. ПЗБ, Жд. 1, Кольб., Грыг., Чуд., Сцяшк., Бяльк., Мат. Гом.), ст.-бел. наметка ’даўняе народнае жаночае накрыццё галавы з доўгага і вузкага палатна, якім перавязвалі галаву. І паколькі палатно было заўсёды белае, то і жанчын звычайна называлі белагаловымі’ (Гарб.), укр. намі́тка, рус. намётка. Паводле Фасмера (3, 41), з на і мета́ть ’кідаць’, літаральна ’накідка’, параўн. на́мятка ’цёплая хустка’ (маст., Сцяшк. Сл.), што, відаць, адлюстроўвае незалежнае больш позняе ўтварэнне. Гл. намёт 1.

Наме́тка 2 ’пазнавальны знак (напрыклад, на вуху ў авечкі, на лапцы ў гусі)’ (Янк. 1), ’памета’ (рагач., Мат. Гом.). Да наме́ціць, ме́ціць ’памячаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шыць несов.

1. шить; (крупными стежками — ещё) мета́ть; (с ватой — ещё) стега́ть; (сквозной строчкой — ещё) тача́ть;

ш. суке́нку — шить пла́тье;

ш. бо́ты — шить (тача́ть) сапоги́;

2. шить; вышива́ть;

ш. шо́ўкам — шить шёлком;

◊ ш. нападро́ст — шить на вы́рост

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рвать​I несов.

1. в разн. знач. ірва́ць, (после гласных) рваць;

2. (ткань, бумагу и т. п.) драць, дзе́рці;

◊

рвать на ча́сти рваць на кускі́;

рвать на себе́ во́лосы рваць на сабе́ валасы́;

рвать и мета́ть вар’ява́цца;

рвать го́рло (гло́тку) драць го́рла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абкі́даць сов.

1. заброса́ть, обкида́ть; (прикрыть с разных сторон — ещё) обложи́ть;

2. (о сыпи) см. асы́паць 2;

3. порт. обмета́ть, вы́метать, промета́ть

абкіда́ць несов.

1. забра́сывать, обки́дывать; (прикрывать с разных сторон — ещё) обкла́дывать;

2. (о сыпи) см. асыпа́ць 2;

3. порт. обмётывать, вымётывать, промётывать; (петли) мета́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кі́даць несов.

1. (камень, палку и т.п.) броса́ть, кида́ть; (с силой — ещё) мета́ть; швыря́ть; запуска́ть, пуска́ть;

2. (направлять подкрепление, средства) броса́ть;

3. перен. (свет, тень и т. п) броса́ть, отбра́сывать;

4. (оставлять, переставать заниматься) кида́ть, броса́ть;

5. (покидать, оставлять) кида́ть, броса́ть;

6. (прекращать) броса́ть, оставля́ть;

7. безл. броса́ть;

8. (приводить в тяжёлое состояние) поверга́ть;

9. перен. (произносить) броса́ть (сло́во);

1-9 см. кі́нуць 1-9;

10. (в бёрдо) кида́ть;

11. (стог) мета́ть;

◊ к. гро́шы на ве́цер — броса́ть де́ньги на ве́тер;

к. каме́ньчыкі ў агаро́д — (чый) броса́ть ка́мешки в огоро́д (чей);

к. сло́вы на ве́цер — броса́ть слова́ на ве́тер

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)