стрэптадэрмі́я

(ад гр. streptos = ланцужок + derma = скура)

запаленчыя хваробы скуры, якія выклікаюцца стрэптакокамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

карса́ж, ‑а, м.

1. Уст. Частка жаночага адзення, якая аблягае грудзі, спіну, бакі. [Майка] варухнула рукой і пацягнула аднекуль з-за карсажа ланцужок. Караткевіч.

2. Пругкі пояс спадніцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раска́хліваць ’напальваць празмерна’ (мсцісл., Юрч. Вытв.). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад ка́хля, звычайнай дыялектнай рэалізацыі ка́фля (гл.). Семантычны ланцужок можа выглядаць наступным чынам: ’кафля’ → ’печка з кафлі’ → ’празмерна напальваць (печку).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

буту́з, ‑а, м.

Разм. Маленькі, тоўсценькі хлопчык; таўсматае дзіця. Чарнавокі бутуз, пачуўшы каманду, пацягнуў за вяровачку — і кучка палітончыкаў, выцягваючыся зноў у ланцужок, павольна пасунулася за сваім важаком. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

стрэптако́кі

(ад гр. streptos = ланцужок + кокі)

шарападобныя бактэрыі, якія ўтвараюць характэрныя ланцужкі і з’яўляюцца ўзбуджальнікамі шкарлятыны, рэўматызму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

verríegeln

vt

1) зачыня́ць (на клямку, засаўку, ланцужок)

2) тэх. фіксава́ць сто́парам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

прарэ́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. праразаць — прарэзаць (у 1 знач.).

2. Р мн. ‑зак. Прарэзаная дзірка для зашпільвання, прышпільвання чаго‑н. З кішэнькі ў кішэньку быў працягнуты праз прарэзаў ланцужок. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

chain​1 [tʃeɪn] n.

1. ланцу́г; ланцужо́к; pl. chains ланцугі́; ву́зы; по́вязі; кайданы́;

in chains у ланцуга́х

2. паслядо́ўнасць; су́вязь; шэ́раг, рад; ход;

a chain letter ліст/пісьмо́, у які́м адраса́та про́сяць размно́жыць яго́ і адасла́ць і́ншым лю́дзям;

the chain of events ланцу́г/шэ́раг падзе́й;

the chain of mountains го́рны ланцу́г, го́рны хрыбе́т;

chain of proof шэ́раг до́казаў

3. comput. ланцужо́к

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ланцу́г 1, ланцу́х, ланцу́к, лынцю́г, ланьцу́г ’жалезны ланцуг’ (Нас., Гарэц., Грыг., Мядзв., Касп., Бяльк., Сцяшк., Шат.; кам., Выг.; паўд.-усх., рагач., КЭС, Сл. паўн.-зах.), ланцужок, ланцу́жык ’ланцужок да гадзінніка, медальёна’ (Нас., Гарэц., Касп., Сцяшк.). Ст.-бел. ланцухъ, лонцухъ, ланцугъ, ланчухъ, ленцухъ (XV ст.) (вытворныя: ланцужокъ, ланцужно, ланцужный, ланцуговый, ланцушокъ, поланцужное) былі запазычаны са ст.-польск. łańcuch (łancuch, lancuch, lańcuch) < с.-в.-ням. *lannzug, якое з lanne ’ланцуг’ і zuc, zuges ’працяг; тое, што цягнецца’ (Брукнер, 306; Слаўскі, 4, 462; Кюнэ, Poln., 73; Булыка, Лекс. запазыч., 101). У сучаснай беларускай мове лексема набыла наступныя значэнні: ’назва прыстасаванняў, прылад, фізічных з’яў’, ’рад гор’, ’лінія стралкоў’ (Крукоўскі, Уплыў, 151). Сюды ж шальч. ланцу́х ’ключ птушак у палёце’ < літ. lenciū̃gas ’тс’ (Грынавецкене, Сл. паўн.-зах., 2, 617), а таксама ланцу́г, ланцужо́к, ланьцу́х, ланьцушо́к ’пляцёнка пражы, аснова, заплеценая ў петлі пасля таго, як яе знялі са снавальніцы ці сцяны’ (Уладз.; трак., вільн., Сл. паўн.-зах.), ланцу́жка ’дзявочы танец, які складаецца з кругападобных фігур’ і ланцу́жнік ’злачынец, закаваны ў ланцуг’, ’злодзей’ (Шат.).

Ланцу́г 2 ’страўнік’ (?) (Герд, Беларус. ізал., 32). Да ланту́х (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

успе́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Утварыць пену, ператварыць у пену. Стары пад’ехаў да купкі людзей, нешта растлумачыў ім. Праз хвіліну людскі ланцужок праскакаў да Равекі, успеніў ваду, выбраўся на сухое і папраставаў полем у бок Мілага. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)