Ку́дзерка 1 ’гаёк, лясок’ (Нас., Чач., Бяльк., Жд. 2, З нар. сл., Нар. сл., Яшк.). Да кудра (гл.). Магчыма, кантамінацыя з кудзер (гл.).

Ку́дзерка 2 ’кавалачак недажатага збожжа, барада’ (З нар. сл.). Гл. кудзерка 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

swirl​1 [swɜ:l] n.

1. вір, кружэ́нне;

a swirl of dust віхо́р пы́лу;

swirls of smoke клубы́ ды́му;

in the swirl of modern life у віры́ суча́снага жыцця́

2. завіто́к (валасоў), ку́дзер

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

forelock

I [ˈfɔrlɑ:k]

n.

ку́дзер -а m., па́сма валасо́ў над ілбо́м, чуб -а m.

II [ˈfɔrlɑ:k]

n., Tech.

за́гваздка f., шплінт -а m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

жы́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Памянш. да жыла (у 1 знач.); тоненькая жыла. Коркія зусім блізка бачыў адрузлы, маршчыністы твар з чырвонымі жылкамі на пераноссі. Самуйлёнак. Вось з-за лесу ўстала сонца, Рассыпае каснікі, Залатыя ручнікі, І цалуе праз аконца Збітых кудзер валаконцы, Жылкі сінія рукі. Колас.

2. Ніць, вырабленая з сухажылля, капрону і пад.; лёска. Па дзень нараджэння тата падарыў сыну дзве вуды з капронавай жылкай. Юрэвіч.

3. Сасудзіста-валакністае патаўшчэнне ў выглядзе ніці ў лістах раслін і крылах насякомых. Павел Ільіч разглядаў малады, шыракалісты фікус, у якім на сонцы прасвечваліся тоненькія жылкі. Гурскі.

4. Ніцепадобная палоска ў горнай народзе, якая вылучаецца колерам. Мармур з чорнымі жылкамі.

5. перан.; якая або чыя. Здольнасць або прыродная схільнасць да чаго‑н. Працоўная жылка. Творчая жылка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ві́тка ’скрутак, прывязь з дубцоў’ (БРС, Бяльк., Янк. I, З нар. сл.); ’межавы знак, галіна з заламаным верхам або шосцік з пучком сена на самым версе; дарожны і водны арыенцір’ (Нас., Бяльк., Янк. Мат., Сцяшк., Бір. Дзярж., Яшк.); ’мяжа на лузе, пасеве’ (Яшк.); ’луг, дзе нельга пасвіць жывёлу, пакуль не будзе скошаны травастой’ (Яшк.); ’сцябло гарбуза’ (Сцяшк.); ’кольца, якім замацоўваецца кола на касільне’ (ДАБМ, 832). Польск. дыял. witka ’скрутак саломы для абазначэння заказанага месца ў полі’, чэш. мар. vitka ’тс’, серб.-харв. ви̑тка ’прут для пляцення кошыкаў’, балг. ви́тка ’кудзер, локан’. Да віць, віты (Махэк₂, 692; БЕР, 154; Скок, 3, 600). Параўн. ст.-бел. вить, виць ’лаза, скрутак шнуроў; урадавая папера’ (< польск. wić ’тс’, Булыка, Запазыч., 65).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

curl

[kɜ:rl]

1.

v.

1) завіва́ць (валасы́)

2) завіва́цца; кучара́віцца (пра валасы́)

3) ві́цца (пра дым)

4) скру́чвацца

2.

n.

1) ку́дзер -а m., па́сма f. (валасо́ў), ло́кан -а m.

2) сьпіра́ль f., ко́лца (ды́му)

3) заві́ўка f.

•

- curl up

- in curl

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

swirl

[swɜ:rl]

1.

v.

1) вірава́ць

A stream swirls over rocks — Струме́нь бурлі́ць на ска́лах

2) круці́цца

dust swirling in the air — пыл кру́ціцца ў паве́тры

3) ві́цца, кучара́віцца, завіва́цца (пра валасы́)

2.

n.

1) вірава́ньне n., вір -у m., клуб -у m. (пы́лу, ды́му)

2) ку́дзер -а m., ло́кан -а m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

twirl

[twɜ:rl]

1.

v.i.

ху́тка круці́цца

to twirl in a dance — круці́цца ў та́нцы

2.

v.t.

1) круці́ць, пакру́чваць

to twirl a cane — круці́ць кіёк, пакру́чваць кійко́м

2) завіва́ць; закру́чваць (валасы́)

3.

n.

1) круце́ньне n. (і ў та́нцы)

2) ку́дзер -а m., завіту́шка f.

3) выкрута́сы pl. only

He signed his name with many twirls — Ён падпіса́ў сваё про́зьвішча ве́льмі выкрута́сіста

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

lock

I [lɑ:k]

1.

n.

1) замо́к -ка́ m.

2) шлюз -а m.

2.

v.t.

1) замыка́ць на ключ

2) сьціска́ць

а) у абды́мках

б) у змага́ньні, ду́жаньні

3) запру́джваць, гаці́ць (раку́)

3.

v.i.

замыка́цца

•

- lock arms

- lock in

- lock out

- lock, stock, and barrel

- lock together

- under lock and key

- lock away

II [lɑ:k]

n.

1) ку́дзер, ло́кан -а m.

2) па́сма (валасо́ў, лёну)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Кудзе́ля ’валакно льну, канапель, апрацаванае для прыгатавання пражы’ (ТСБМ, Нас., Касп., Шат., ТС, Сл. паўн.-зах., Нік. Очерки, Серб., Шпіл., Бяльк., Мат., Янк. 1, Чуд.). Укр. куделя, рус. кудель ’тс’, балг. къделя, серб.-харв. ку́деља, славен. kodȇlja ’тс’, польск. kądziel, чэш. koudel, в.-луж. kudźel, н.-луж. kuzel ’тс’. Параўн. кужаль (гл.), кужэль (гл.). Частка форм, якія ўзыходзяць да kǫžel, мае значэнне ’кудзеля’ (бел. кужаль ’ачэсаны і ачышчаны лён’, укр. кужіль ’ачэсаны лён, прыгатаваны для прадзення’, параўн. рус. кудель у тых жа значэннях). Такім чынам, kǫdelь і kǫželь могуць мець тоесную семантыку. Спробы даць прасл. kǫdelь этымалагічнае тлумачэнне былі няўдалымі. Такім з’яўляецца супастаўленне kǫdelь з літ. kedénti ’скубеш воўну’, якое генетычна суадносіцца з kedė́ti ’трэскацца, лопацца’, kėdóti рваць у розныя бакі’, kẽdaras ’лахманы’, а далей са ст.-грэч. σκεαννύναι ’расшчапляю’, літ. skedervà ’асколак’ (параўн. Фрэнкель, 233). Таксама няўдалай з’яўляецца спроба звязаць kǫdelь з kǫdьrь (гл. кудзер) з выдзяленнем у іх агульнага прэфікса kǫ (kǫdelьc і.-е. *del‑/*dol‑ ’расколваць’ з рэканструкцыяй першаснага значэння плесці’, якое не збераглося ў жывых дыялектах) (параўн. Трубачоў, Ремесл. терм., 99). Зыходзячы з факта спарадычнага змяшэння kʼ і tʼ у карысць tʼ у праславянскай мове, мяркуем, што kǫdelь < *kǫgelь (якое дало таксама kǫželь) (Мартынаў, Слав. акком., 64–65).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)