хларафо́с, ‑у, м.
Белае крышталічнае ядавітае рэчыва, якое раствараецца ў вадзе і выкарыстоўваецца для барацьбы са шкоднымі насякомымі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
поліурэта́н, ‑у, м.
Высокамалекулярнае арганічнае спалучэнне, прадукт полімерызацыі; высакаплаўкае крышталічнае рэчыва. // Сінтэтычны матэрыял, які прымяняецца для вырабу каўчуку, клею, плёнкі і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карбару́нд, ‑у, М ‑дзе, м.
Злучэнне крэмнію з вугляродам — вельмі цвёрдае крышталічнае рэчыва, якое прымяняецца для шліфоўкі сталі, вырабу вогнетрывалых матэрыялаў і пад.
[Ад лац. carbo — вугаль і ням. rund — круглы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баразо́н, ‑у, м.
Штучна створанае вельмі цвёрдае крышталічнае рэчыва, якое выкарыстоўваецца пры механічнай апрацоўцы паверхні металаў, шкла і інш. і пры вырабе тэрмаўстойлівых ізалятараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ёд, -у, М ёдзе, м.
1. Хімічны элемент, крышталічнае рэчыва цёмна-шэрага колеру, якое здабываецца галоўным чынам з марскіх водарасцей.
2. Спіртавы раствор гэтага рэчыва, ужыв. ў медыцыне.
|| прым. ёдны, -ая, -ае і ёдзісты, -ая, -ае.
Ёдны раствор.
Ёдзісты прэпарат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цу́кар, цу́кру, м.
1. Крышталічнае спажыўнае салодкае рэчыва, якое атрымліваецца з цукровых буракоў або цукровага трыснягу.
Кілаграм цукру.
2. Назва некаторых арганічных злучэнняў, пераважна з групы вугляводаў (спец.).
Вінаградны ц.
○
Цукровая хвароба — дыябет.
|| прым. цукро́вы, -ая, -ае.
Цукровая пудра.
Цукровая кукуруза.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нафталі́н, ‑у, м.
Белае крышталічнае рэчыва з рэзкім пахам, якое здабываецца пераважна з каменнавугальнай смалы і выкарыстоўваецца для вырабу фарбавальных, узрывальных рэчываў, а таксама для барацьбы з моллю.
[Ад грэч. náphtha — нафта.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сахары́н, сахары́на ’белае крышталічнае вельмі салодкае рэчыва; сурагат цукру’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), сахары́на ’тс’ (Янк. 2). З рус. сахари́н ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 42), якое з ням. Sacharin, утворанага вынаходнікам рэчыва К. Фальбергам з Насаў у 1879 г. ад лац. saccharum ’цукар’ (гл. Фасмер, 3, 567).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
камфара́, ‑ы́, ка́мфара і камфо́ра, ‑ы, ж.
Бясколернае пахучае крышталічнае рэчыва, якое ўваходзіць састаўной часткай у эфірныя алеі некаторых раслін або здабываецца сінтэтычна (скарыстоўваецца ў тэхніцы і медыцыне). Укол камфары. □ — На камфару, пакапай у вуха — памагае. Бядуля.
[Грэч. kámphora.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сахары́н, ‑у, м.
Белае крышталічнае вельмі салодкае рэчыва; сурагат цукру. [Людміла Лаўраўна] туга пакавала сваю сумку здабытым таварам, клала зверху колькі пачак запалак, іголкі, сахарын. Якімовіч. Віцю напаілі чаем з сахарынам, абагрэлі пасля дарогі і паклалі спаць на тапчан. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)