зярні́сты в разн. знач. зерни́стый;
з. ко́лас — зерни́стый ко́лос;
з. грані́т — зерни́стый грани́т;
○ ~тая ікра́ — зерни́стая икра́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Вало́тка ’пладовая частка проса’ (КЭС); ’галінка’ (Булг.). Рус. смал. волоть ’верхняя частка снапа’, укр. волот ’мяцёлка’, польск. włoć prosiana ’сумнік’, н.-луж. (w)łoś ’колас, катах’, чэш. (v)lat ’мяцёлка’, валаш. vlať ’колас аўса’, славац. lata ’гронкавае суквецце’, серб.-харв. вла̑т, славен. vlat ’мяцёлка, колас’, vlatka, vlatína ’мяцёлка’. Прасл. *voltъ/*voltь. І.‑е. паралелі: літ. váltis ’колас аўса, мяцёлка’, ст.-ірл. folt ’волас’, ст.-в.-ням. wald ’лес’ (Выгонная, Лекс. Палесся, 64–70; Фасмер, 1, 344–345; Рудніцкі, 1, 470; Скок, 3, 609–610).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акрапета́льны
(ад гр. akron = вяршыня + лац. petere = імкнуцца)
накіраваны да вяршыні, напр. парадак распускання кветак у шэрагу суквеццяў (гронка, колас, шчыток).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Візітант ’наведвальнік’ (КТС, Якуб Колас). Запазычана з польск. уст. wizytant ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́хталь ‘від гульні ў карты’: гралі ў тэхталя (Я. Колас). Няясна; гл. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Е́дрыністы ’поўны колас (збожжа)’ (Шн.) < польск. jędrny ў тым жа значэнні. Польск. форма ад jędro. Бел. спрадвечнае ядраны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэ́зацца, рэ́жуся, рэ́жашся, рэ́жацца; рэ́жся; незак.
1. Рэзаць сябе чым-н. вострым (разм.).
Р. брытвай.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рэзаць, рабіць балюча, муляць (разм.).
Пад кашуляй рэжацца колас.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра зубы, рогі: праразацца.
4. Біцца халоднай зброяй або (перан.) моцна сварыцца (разм.).
5. у што. Гуляць з азартам у якую-н. гульню (разм.).
Р. ў карты.
Р. ў шашкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Наўскапыта́ ’наўскач, галопам’ (Колас, ТСБМ). Да капыт (гл.), магчыма, ад ускапы́ціць ’узараць зямлю капытамі’ або скапы́ціцца ’зачапіцца капытом, нагою пры бегу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
spike1 [spaɪk] n.
1. вастрыё, зубе́ц, шып
2. шып (на абутку), гак (на падкове)
3. pl. spikes шыпо́ўкі; го́рныя бо́ты
4. bot. ко́лас
5. абца́с «шпі́лька»
6. bot. лава́нда шыракалі́стая;
oil of spike лава́ндавы але́й
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Віёрка ’вавёрка’ (стаўб., ДАБМ, Сцяшк. МГ, КТС, Якуб Колас). Утварылася ў выніку распадабнення зычных в ад вавёрка. Параўн. таксама йайорка (ДАБМ, 897).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)