Той, хто косіць (травы, збажыну). Лёгка і хораша, спраўна і спорна ідуць у пракосе сапраўдныя касцы.Брыль.Па пояс трава парасла за ракой. Чакае касца яна з вострай касой.Муравейка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыко́снік ’клінок для замацавання касы’, прыко́сься ’лучок, прылада да касы, калі косяць збожжа, каб скошанае зграбалася і клалася касой у адну кучу’ (Бяльк.). Да каса́2 (гл.), параўн. рус.варонеж.при́кос ’клінок для замацавання ляза касы на касільне’, при́косок ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сырае́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Рмн. ‑жак; ж.
Ядомы грыб з пласціністай крохкай яркаафарбаванай шапкай. Лес вялікі, грыбоў — хоць касой касі: на імшарынах — махавікі, як жоўтыя сонцы, у ельніку-асінніку — акуратныя ваўнянкі і сыраежкі.Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надкоснік ’шафер’ (Сл. ПЗБ), ’брат маладой, які бярэ ў маладога выкуп за касу нявесты’ (Сцяшк. Сл.), ’меншы брат маладой, які бярэ грошы за касу ў маладога’ (в.-дзв., Шатал.). Ад выразу над касой (стаяць, быць і г. д.), г. зн. быць «адказным» за касу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
балацяві́на, ‑ы, ж.
Разм. Нізкае забалочанае месца. На перасохлай балацявіне жаўцее не кранутая касой жорсткая трава.Навуменка.Дамба стаяла як помнік марнатраўству былога дырэктара лясгаса, якому прыйшло ў галаву праз балацявіну і рэчку пракласці зусім непатрэбную дарогу.Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сі́кась-на́кась ‘зігзагам’ (калінк., З нар. сл.). Рус.арл.си́кось‑ на́кось ‘крыва (надзець што-небудзь, шыць што-небудзь). Другую частку спалучэнняў Фасмер (3, 23) разглядае як на + касой (але, магчыма, тут было на + косъ, дзе кось ‘уласцівасць касога; адхіл’). Першая частка рыфмоўкі, магчыма, ад ско́са ‘скрыва’, параўн. рус.искось ‘тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Sénsenmann
m -(e)s, -männer
1) уст. касе́ц
2) перан. смерць (у абліччы шкілета з касой)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
на́двае, прысл.
1. На дзве часткі; папалам. Для адводу вачэй [Міця] яшчэ з раніцы пайшоў з касой у кусты, але не косіць, а пілуе рашпілем надвае зенітны снарад.Навуменка.
2.перан.Разм. Няпэўна, дапускаючы розныя варыянты.
•••
Бабка надвае варажыла (гадала)гл. бабка 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасціна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Пазразаць, пассякаць усё, многае. Журба, амаль непрыкметная, ва ўсім, і перш за ўсё ў травах, якія ведалі, што пасля Янавага дня ім не хаваць у сваіх нетрах Янавых ліхтарыкаў, што прыйшоў іхні час і іх пасцінаюць звонкай касой.Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ра́нічка, ‑і, ДМ ‑чцы; Рмн. ‑чак; ж.
Ласк.да раніца; самы пачатак раніцы. На трэ[цюю] ранічку да дня — Мужчыны трохі і блудзілі.Колас.Ранічкай і ў кажушку прабірае — дрыжыкі не можа суняць Кучук, рукі пацірае.Лобан.— Насі, Ванечка, касой, пакуль ранічка з расой...Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)