пярэ́дадзень, ‑дня, м.
Час, які непасрэдна папярэднічае якой‑н. даце, з’яве, падзеі. У пярэдадзень Новага года мне трэба было з’ездзіць па справах у раённы цэнтр. Хадкевіч. Пярэдадзень Вялікай французскай рэвалюцыі азнаменаваўся дзейнасцю філосафаў-асветнікаў. Пшыркоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упра́віцца, -а́ўлюся, -а́вішся, -а́віцца; -а́ўся; зак.
1. з кім-чым. Скончыць якую-н. справу.
Аднаму з гаспадаркай не ў.
2. Паспець за які-н. тэрмін схадзіць або з’ездзіць куды-н. і вярнуцца назад.
У. за суткі.
3. Змагчы, паспець зрабіць што-н.
Не ў. адказаць.
4. з кім-чым і без дап. Адолець, стрымаць каго-, што-н., падпарадкаваць сваёй волі.
У. з дэбашырам.
|| незак. упраўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рыба́к, ‑а, м.
Чалавек, які займаецца лоўляй рыбы. Рыбак сядзіць задумна пры агні, І ў водблісках вады спакойны твар Ахоплены павевам цеплыні. Броўка. Мне засталося толькі з’ездзіць на Старыцу і пабачыцца з маім даўнім і добрым прыяцелем, Піліпам Андрэевічам Бондарам, патомным прыпяцкім рыбаком, брыгадзірам рыбалавецкай брыгады з суседняга прырэчнага калгаса. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дамо́віцца, ‑моўлюся, ‑мовішся, ‑мовіцца; заг. дамоўся; зак.
Прыйсці да згоды ў выніку перагавораў; дагаварыцца. Было б вельмі важна дамовіцца .. аб тым, каб дно мораў і акіянаў не выкарыстоўвалася з ваеннымі мэтамі, а заставалася сферай мірнай дзейнасці чалавека. «Звязда». У суботу, пасля работы, Міхал з Дзіміным дамовіліся з’ездзіць на паляванне — недалёка і ненадоўга. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раска́яцца, ‑каюся, ‑каешся, ‑каецца; зак.
Пашкадаваць аб зробленым учынку, прызнаўшы яго памылковым або благім. Аднак, поўная трывогі, нягледзячы на сварку, .. [Вера] ўчора за вячэрай зноў папрасіла Максіма Сцяпанавіча з’ездзіць да дырэктара інстытута. Папрасіла і раскаялася. Карпаў. Гераіня К. Чорнага выходзіць замуж за кулака па разліку, але вельмі скора павінна раскаяцца ў гэтым кроку. Адамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звазі́ць, зважу, звозіш, звозіць; зак., каго-што.
1. Адвезці куды‑н. і прывезці назад; дапамагчы каму‑н. з’ездзіць куды‑н. — Тодарка, саколік, можа б ты мне каня даў. Дзіця зусім нядужае, трэба да доктара звазіць. Крапіва.
2. Абл. Звезці ў адно месца. Верабей не захацеў сказаць, што Даніла ўсю пшаніцу звазіў у гумны за адну ноч. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уда́цца¹, уда́мся, удасі́ся, уда́сца; удадзі́мся, удасце́ся, удаду́цца; уда́ўся, удала́ся, -ло́ся; уда́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паспяхова ажыццявіцца, завяршыцца; атрымацца вельмі ўдалым (у 2 і 3 знач.).
Справа ўдалася.
Ураджай удаўся.
Ростам не ўдалася (пра чалавека, жывую істоту: не вырас; разм.).
2. безас., з інф. Аказацца магчымым зрабіць што-н., пашчаслівіцца.
Удалося дастаць рэдкую кнігу.
Не ўдалося з’ездзіць.
3. (часцей у прошлым часе), у каго. Урадзіцца, вырасці падобным на каго-н.
Сын удаўся ў бацьку.
|| незак. удава́цца, -е́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шкада́.
1. безас., у знач. вык., каго-чаго або з інф. Пра пачуццё жалю, спагады і пад. да каго-, чаго-н.
Ш. хворай сястры.
Ш. глядзець на яго.
2. безас., у знач. вык., чаго або з інф. Пра нежаданне аддаць, страціць і пад. што-н.
Мне нічога не ш. для вас.
Гадка з’есці і ш. кінуць (прымаўка).
3. безас., у знач. вык., са злучнікамі «што», «калі» ці без іх. Даводзіцца пашкадаваць.
Ш., што яны не прыедуць.
4. у знач. пабочн. сл. На жаль.
З’ездзіць бы, ды, ш., часу няма!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
doskoczyć
зак.
1. даскочыць; дабегчы;
2. разм. забегчы; зайсці; з’ездзіць;
doskoczyć do kogo na chwilę — забегчы (заскочыць) да каго на хвілінку
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
злётаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. Летучы, пабыць дзе‑н. і вярнуцца назад. Злётаць на самалёце ў Маскву. □ Яна была яшчэ маладая качка. Толькі адзін раз злётала да мора, дзе перажыла зіму. Кірэенка.
2. Разм. Хутка збегаць, з’ездзіць куды‑н. і вярнуцца назад. Маша.. злётала на кухню і вярнулася са шклянкай вады. Шамякін. Дзядзька.. на калгасным жарэбчыку злётаў на паром, быў на станцыі, перапытаў усіх стрэчных... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)