zaskoczenie
н. захоп знянацку; нечаканасць; раптоўнасць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
przyłapać
зак. захапіць знянацку (знячэўку), застукаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Рапт ’парыванне, імпэт’ (Нас., Байк. і Некр.), ра́птам ’знянацку, нечакана, імкліва’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Бяльк., Варл., Растарг., Сл. ПЗБ), ра́птом ’нечакана, адразу; усяго толькі’ (ТС), параўн. укр. ра́птом ’ураз, неспадзеўна’, рус. смал. рапт ’парыў, імгненне’, раптом ’нечакана, адразу’. Запазычана з польск. rapt ’крадзеж, захоп’ з лац. raptus ’рабунак’ шляхам адсячэння назоўнікавага канчатка ‑us, raptem ’знянацку’ з лац. raptim ’спешна’, што выводзяцца з лац. raptō ’хапаць, красці’, гл. Брукнер, 454; Фасмер, 3, 443. Сюды ж рапто́ўна, рапто́ва ’знянацку, нечакана, неспадзявана’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), рапто́ўно, рапто́во ’тс’ (Сл. ПЗБ, ТС, Сл. Брэс.), раптэ́я ’тс’ (чэрв., Сл. ПЗБ), ранта́мі ’тс’ (ТС), раптаві́цай ’знянацку’, раптэ́чня ’нечакана’, рапто́ўе ’нечаканасць’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падлаві́ць, -лаўлю́, -ло́віш, -ло́віць; -ло́ўлены; зак.
1. каго-што. Падпільнаваўшы, злавіць або знянацку застаць.
П. спадарожную машыну.
П. каго-н. на месцы злачынства.
2. перан., каго (што) на чым. Раптоўна спыніць увагу на чым-н. (сказаным, зробленым).
П. каго-н. на слове.
|| незак. падло́ўліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
налучы́ць, ‑лучу, ‑лучыш, ‑лучыць; зак.
Разм.
1. на каго-што. Натрапіць, набрысці. Налучыць на воўчую яму. □ [Раман:] — Налучыш яшчэ на падземны валун — пакалечыш плугі... Пташнікаў.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.); каго. Знянацку захапіць, застаць. Запытанне настаўніка налучыла.. [Ліду] знянацку. Колас.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.); каго. Здарыцца з кім‑н. І горш за ўсё тое, што гэтае здарэнне якраз налучыла маленькую Натальку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
nap2 [næp] v. драма́ць
♦
catch smb. napping infml заста́ць каго́-н. зняна́цку/знячэ́ўку; заспе́ць каго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
sudden [ˈsʌdn] adj. рапто́ўны, неспадзява́ны, нечака́ны;
sudden death рапто́ўная смерць
♦
all of a sudden рапто́ўна, зняна́цку, знячэ́ўку
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Überrúmplung, Überrúmpelung
f -, -en напа́д зняна́цку, нечака́ны напа́д
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zaskakiwać
незак.
1. захопліваць знянацку;
2. здзіўляць; уражваць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
unawares [ˌʌnəˈweəz] adv.
1. нечака́на, рапто́ўна; знячэ́ўку, зняна́цку
2. незнаро́к;
catch/take smb. unawares заспе́ць каго́-н. неспадзе́ўкі/неспадзява́на
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)