Збэ́рсаць ’скруціць, зматаць’ (Сл. паўн.-зах.), слонім. ’зрабіць кепска, сапсаваць’ (Нар. лекс.). Гл. барсаць. Лаўчутэ (Сл. балт., 100–101) прапануе аддзяліць бэрсаць ’рабіць кепска, псаваць’ ад барсаць ’працягваць аборы ў лапці’, але бэрсаць і ’блытаць (ніткі)’, а таму такое раздзяленне няпэўнае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змо́тваць несов.
1. сма́тывать;
2. (отделять) отма́тывать, сма́тывать;
3. перен. изма́тывать; истрёпывать;
1-3 см. змата́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
памата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. што. Зматаць усё, многае. Памагаць усе ніткі.
2. што, чым і без дап. Матаць 1 некаторы час; матнуць некалькі разоў. Дзед узяў у.. [Косці] корань, пакруціў у руках, памагаў галавою. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазвіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Скручваючы, звіць усё, многае. Пазвіваць вяроўкі.
2. Зматаць усё, многае. Пазвіваць ніткі ў клубок. Пазвіваць пражу з матавіла.
3. Звіць, зляпіць (пра гнёзды). У каморы і цяпер стаялі вялізныя .. бочкі. Між імі павукі пазвівалі сабе гнёзды. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перамата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Наматаць на што‑н. другое. Пераматаць ніткі на клубок. Пераматаць кінастужку. // Наматаць, абматаць нанава, іначай. Пераматаць анучы.
2. Перавіць, перавязаць. Пераматаць пасылку шпагатам. □ Замест заставак бацька перамагаў гадок [калёс] повадам. Баранавых.
3. Зматаць, абматаць усё, многае. Пераматаць ніткі. Пераматаць трансфарматары. Пераматаць пакункі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
majdan, ~u
м.
1. майдан;
2. разм. манаткі;
zwinąć swój majdan — зматаць свае манаткі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
истрепа́ть сов.
1. (вещь) патрапа́ць, разг. збузава́ць; падра́ць;
2. перен. (утомить, измучить) вы́матаць, змата́ць; (изнурить) змары́ць, змардава́ць, знясі́ліць;
◊
истрепа́ть не́рвы вы́матаць не́рвы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́матаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Зрасходаваць матаючы; зматаць. Выматаць маток нітак.
2. перан. Знясіліць, змардаваць. Я думаю, што фашысты знарок выбралі такую тактыку, каб выматаць нашы сілы. Шамякін.
3. перан. Разм. Прымусіць паступова выдаткаваць што‑н.; выцягнуць, забраць па частках усё. Выматаць усе грошы.
•••
Выматаць усю душу (духі, нервы, кішкі) — змучыць, давесці да знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́да ж. у́дочка;
◊ закі́нуць ву́ду — заки́нуть у́дочку;
злаві́ць на ву́ду — пойма́ть на у́дочку;
папа́сціся на ву́ду (ву́дачку) — попа́сться на у́дочку;
скруці́ць (змата́ць) ву́ды (ву́дачкі) — смота́ть у́дочки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
zwinąć
зак. скатаць; зматаць; скруціць;
zwinąć nici — скруціць ніткі;
zwinąć bandaż — скатаць бінт;
zwinąć sprężynę — навіць пружыну;
zwinąć papierosa — скруціць папяросу;
zwinąć oboz — згарнуць (зняць) лагер;
zwinąć interes — ліквідаваць справу;
zwinąć manatki — скруціць (зматаць) вуды;
zwinąć chorągiewkę — павярнуць аглоблі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)