2.узнач.прым. Абабіты, акуты металам. Цяпер па закаванаму акну бачыў: спадзяецца не было на што.Кандрусевіч.
3.узнач.наз.закава́ны, ‑ага, м. Пакароны народ, зняволены чалавек. Ходзіць май па свеце, Сонцамі ірдзіцца, Закаваных, спячых Кліча ўстаць, збудзіцца.Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кайданы́мн. Fésseln pl; Kétten pl (ланцугі);
закава́ць у кайданы́ in Kétten légen;
ручны́я кайданы́ Hándschellen pl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
кайданы́, ‑о́ў ікайда́ны, ‑аў; адз.няма.
У дарэвалюцыйнай Расіі і капіталістычных краінах — злучаныя ланцугом жалезныя кольцы, якія надзяваюцца на рукі і ногі тых, хто абвінавачваецца ў цяжкіх злачынствах. Закаваць у кайданы. □ Адвага або мёд п’е або кайданы трэ.Прыказка.//перан. Пра тое, што звязвае чалавека, пазбаўляе яго свабоды. Кайданы рабства. □ Дзяды нашы білі драпежнікаў прускіх, Не даўшы надзець на сябе кайданы.Броўка.
[Ад араб. kajdāni — путы, кайданы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
iron1[ˈaɪən]n.
1. жале́за;
cast iron чыгу́н;
made of iron зро́блены з жале́за
2. прас
3.pl.irons кайданы́, ланцугі́;
put in ironsзакава́ць у кайданы́
♦
strike while the iron is hot куй жале́за, паку́ль гара́чае
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Сту́калка ‘гульня ў пераганкі’ (гродз., Нар. словатв.). Да стукаць ‘стукаць’, тут ‘адзначаць сваё першынства стуканнем’: хто жывей прыбяжыць, прыстукаецца (Нар. словатв.). Параўн. засту́каць ‘застаць на месцы’, сінонім закава́ць ‘дакрануцца да гульца ці да “кону” рукой пры гульні ў жмуркі, хованкі і інш.’ (там жа). Відаць, не звязана непасрэдна з сту́каўка ‘адзін з відаў азартнай гульні ў карты’ (ТСБМ), а таксама з рус.сту́калка, польск.stukałka ‘тс’, што, паводле Трубачова (Труды, 1, 797), з’яўляецца калькай ням.Pochspiel ‘тс’, ад pochen ‘стукаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Éisen
n -s, -
1) жале́за
2) кайданы́
3) падко́ва
4) меч
in ~ schlágen* [légen*] — закава́ць у кайданы́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
kajdany
мн. кайданы; аковы;
zakuć kogo w kajdany — закавацькаго ў кайданы;
skruszyć kajdany — разбіць аковы;
założyć złote kajdany — ажаніцца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Féssel
f -, -n
1) кайданы́
2) вяры́гі
3) пу́ты
in ~n schlágen* — закава́ць у кайданы́
die ~n ábstreifen — скі́нуць пу́ты
die ~n spréngen — разарва́ць пу́ты
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
kétten
1.
vt прыко́ўваць, прывя́зваць; закава́ць у ланцугі́ [кайданы́]
j-n an sich (D) ~ — прыкава́ць каго́-н. да сябе́, звяза́ць чый-н. лёс са сваі́м
2.
(sich)
1) злуча́цца
2) (anA) прывя́звацца (да каго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Kétte
f -, -n
1) ланцу́г
éinen Hund an die ~ légen — пасадзі́ць саба́ку на ланцу́г; ланцужо́к; кара́лі
2) рад, шэ́раг
éine ~ von Bérgen — ланцу́г гор
3) кайданы́
j-n in ~n légen [schlágen*, schlíeßen*, schmíeden] — закава́ць каго́-н. у кайданы́
die ~n spréngen — разарва́ць ланцугі́ (тс. перан.)
4) ланцу́г (стралковы)
5) авіяцы́йнае звяно́
6) радыё фільтр
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)