Ні́каць ’хавацца ў кутках, схіляць галаву’ (Нас.), ’шукаючы, заглядваць усюды’ (круп., Нар. сл.; Касп.), ’выглядваць; хадзіць сюды-туды’ (Мат. Гом., Ян.), ’прыглядацца’ (Сл. ПЗБ), ’сланяцца па кутках, хадзіць без мэты’ (Шатал.), ’заглядаць, куды не просяць’ (Янк. 3.), ’сноўдацца без справы’ (Пал.), сюды ж нік ’зірк’ (Янк. 3.), укр. ника́ти ’хадзіць, бадзяцца, сноўдацца, усюды заглядваючы’, рус. ни́кать ’даваць нырца; хадзіць без справы, без мэты’, славен. nikati ’адмаўляць; нахіляцца’. Прасл. *nikati з першапачатковым значэннем ’схіляць галаву да зямлі, нахіляцца’ (Махэк₂, 399), роднаснае літ. nỹkti ’слабець, панікаць’, прус. neikaut ’бадзяцца, сноўдацца’ і інш. Мяркуецца, што трэба адрозніваць разгледжанае *nikati 1 ад nikati 2, прадстаўленага ў дзеясловах тыпу ўнікаць, рус. проникать і пад., роднаснага літ. įnikti ’горача ўзяцца за што-небудзь’ (Фасмер, 3, 74; Махэк₂, 399; Бязлай, 2, 223).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

glance

[glæns]

1.

n.

1) бе́глы по́зірк; по́гляд -у m.

2) бліск -у m., блі́сканьне, зіхаце́ньне n.

2.

v.i.

1) пазіра́ць; загляда́ць

2) блі́скаць, зіхаце́ць

3) адбіва́цца (пра гук, про́мень)

3.

v.t.

1) кі́даць бе́глы по́зірк

2) уба́чыць мімахо́дзь

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

éinsehen

*

1.

vt

1) прагляда́ць

2) загляда́ць (у што-н.)

3) разуме́ць, усведамля́ць

sein Únrecht ~ — прызна́цца ў сваёй памы́лцы

2.

vi (in A) зазіра́ць (у што-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

гаршчо́к (род. гаршка́) м. горшо́к;

◊ ад гаршка́ паўвяршка́ — от горшка́ два вершка́;

як у гаршку́ кіпе́ць — как в котле́ кипе́ть;

загляда́ць у чужы́ г. — загля́дывать в чужо́й горшо́к;

змяня́ць гаршкі́ на глі́ну — променя́ть куку́шку на я́стреба;

не святы́я гаршкі́ ле́пяць — посл. не бо́ги горшки́ обжига́ют;

пабра́таўся г. з катло́м — посл. гусь свинье́ не това́рищ

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наведваць, наведвацца, даведвацца, адведваць, праведваць, завітваць / часта: часціць; заяўляцца, патыкацца (разм.) / часта: учашчаць (разм.); удавацца (абл.); заглядваць, заглядаць (перан.) □ паказваць вочы, паказваць нос, патыкаць нос

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

peep

I [pi:p]

1.

v.

1) загляда́ць празь дзі́рку або́ вузку́ю шчы́ліну

2) падгляда́ць

3) прагляда́ць, пака́звацца (пра со́нца)

2.

n.

1) по́зірк празь дзі́рку або́ вузку́ю шчы́ліну

2) мала́я дзі́рка або́ шчы́ліна для загляда́ньня

3) по́зірк крадко́м

4) пе́ршае зьяўле́ньне, про́бліск -у m.

at the peep of day — до́сьвіткам, на зо́лку, на сьвіта́ньні

II [pi:p]

1.

n.

піск -у m., цвы́рканьне n.

2.

v.

1) пішчэ́ць; цвы́ркаць

The bird peeped — Пту́шка запішчэ́ла

2) гавары́ць, пяя́ць то́нкім пісклі́вым го́ласам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

чужы́, ‑ая, ‑ое.

1. Які належыць каму‑н. іншаму (іншым), з’яўляецца ўласнасцю другога (другіх). Адам Блецька мог ні тое, што чужое пісьмо прачытаць, а нават і чужых пару коней з чужога хлява вывесці. Чорны. Лягчэй дастаць птушынае малако, як гараж пабудаваць.. На сваім двары месца няма, а на чужы хто цябе пусціць? Корбан. // Утвораны, зроблены, перажыты кім‑н. іншым. Выправіць чужыя памылкі. Чужое гора. □ [Тапурыя] выпісалі са шпіталя ў той жа дзень, як толькі ён здолеў хадзіць без чужой дапамогі. Самуйлёнак. // Непрывычны, незнаёмы каму‑н. іншаму; нязвыклы. — Маму забілі, — ціха сказала .. [Люба] нейкім чужым ахрыплым голасам. Шамякін. Вастраверхія будынкі былі як пазалочаныя і не такія ўжо чужыя ў сваёй канструкцыі, а больш зразумелыя і блізкія. Шыцік. Вагранка, ля якой завіхаліся мантажнікі, стаяла халодная, чужая. Карпаў.

2. у знач. наз. чужо́е, ‑ога, н. Тое, што належыць каму‑н. іншаму (іншым), уласціва другому (другім). Выдаваць чужое за сваё. □ Даніла нагнуўся над пратокаю, працягнуў да каша рукі і не асмельваўся ўзяцца за яго — бы браў чужое. Капыловіч.

3. Не звязаны сваяцкімі ці блізкімі адносінамі, агульнай працай і пад. Асташонак ведае гэты асабняк даўно, быў тут сваім чалавекам, але толькі цяпер чамусьці адчуў сябе чужым. Ваданосаў. // Незнаёмы, нетутэйшы. [Хадорка:] — Макарка-ляснік натрапіў, адубелага ў сяло прынёс. Чужы нейкі, не крышыцкі... Кандрусевіч. / у знач. наз. чужы́, ‑ога, м.; чужа́я, ‑ой, ж. Пападала .. [Цімошку] ад чужых, пападала і ад сваіх. Колас.

4. Які не з’яўляецца месцам пастаяннага жыхарства, радзімай для каго‑н. На чужой зямлі.. [вораг] трывожыцца, азіраецца, усяго баіцца. Пальчэўскі. Хата чужая — як свякруха ліхая. Прыказка. // Які мае адносіны да іншай дзяржавы, краіны; замежны. Не раз па мне [дарозе] зямель чужых сыны Цягнулі волакам купецкія чаўны: З Дзвіны ў Дняпро тут шлях стары ляжаў. Зуёнак.

5. Далёкі па сваіх поглядах, інтарэсах ад чаго‑н. [Жанчына] не магла дараваць сабе памылкі, што звязала свой лёс з другім, чужым ёй па душы. Скрыган. // Не ўласцівы, не характэрны каму‑, чаму‑н. Як фальш, як эмацыянальнае ўбоства — чужыя паэзіі Таўлая рыторыка, аптымізм раўнадушнасці. «Полымя».

•••

Без чужой ласкі гл. ласка.

Выехаць на чужой шыі (спіне) гл. выехаць.

Есці чужы хлеб гл. есці.

Жыць чужым розумам гл. жыць.

Заглядаць у чужы гаршчок гл. заглядаць.

З чужых плячэй гл. плячо.

З чужых слоў гл. слова.

Лазіць па чужых кішэнях гл. лазіць.

Сядзець на чужым хлебе гл. сядзець.

Чужую хату пільнаваць гл. пільнаваць.

Чужымі рукамі гл. рука.

Чужымі рукамі жар заграбаць гл. заграбаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

глядзець, паглядаць, паглядваць, прыглядацца, прыглядвацца, углядацца, углядвацца, заглядацца, заглядвацца, заглядаць, заглядваць, разглядаць, разглядваць, пазіраць, узірацца / скоса: касавурыцца, касурыцца (разм.); упівацца (перан.) □ кідаць погляд, кідаць позірк, не спускаць вачэй, не зводзіць вачэй, упівацца вачамі, упівацца зрокам, ускідаць вочы / скоса: касіць вачамі; тарашчыць вочы, казеліць вочы, лыпаць вачамі, лыпіць вочы, страляць вачамі, шворыць вачамі

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Kárte

f -, -n

1) ка́ртка (у розн. знач.)

die gélbe [grüne, róte] ~ — жо́ўтая [зялёная, чырво́ная] ка́ртка

2) геагр. ка́рта

3) пашто́ўка, ка́ртка

4) біле́т, квіто́к

5) ка́ртка менр

6) ка́ртка (харчовая)

7) ка́ртка (візітная)

8) ка́рта (ігральная)

álles auf éine ~ sétzen — тс. перан. паста́віць усё на ка́рту

~n légen — раскла́дваць пасьцнс; варажы́ць на ка́ртах

ein Spiel ~n — кало́да ка́ртаў

~n áufdecken — адкрыва́ць ка́рты

éine ~ áusspielen — пайсці́ з (якой-н.) ка́рты

die ~ sticht — ка́рта бярэ́ [б’е]

sich nicht in die ~n gú- cken lássen* — не дава́ць загляда́ць у свае́ ка́рты; перан. скрыва́ць [таі́ць] свае́ наме́ры

álle ~n in der Hand behálten* — мець усе́ ка́рты на рука́х

mit óffenen ~n spíelen — гуля́ць [дзе́йнічаць] адкры́та

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

чужы́

1. прил. (принадлежащий другим) чужо́й;

2. прил. (далёкий по духу) чужо́й, чу́ждый;

3. прил. (не родной) чужо́й;

4. прил. (пришлый, незнакомый) чужо́й; чужа́к;

5. в знач. сущ. посторо́нний, чужо́й;

там былі́ ~ы́я — там бы́ли посторо́нние;

◊ з ~ы́х слоў — с чужи́х слов;

з ~ы́х плячэ́й — с чужо́го плеча́;

на ч. кошт — на чужо́й счёт;

е́сці ч. хлеб — есть чужо́й хлеб;

на ~ы́м хле́бе — на иждиве́нии;

жыць ~ы́м ро́зумам — жить чужи́м умо́м;

без ~о́й ла́скі — без чужо́й по́мощи;

загляда́ць у ч. гаршчо́к — загля́дывать в чужо́й горшо́к;

выязджа́ць (е́здзіць) на ~о́й спі́не — выезжа́ть (е́здить) на чужо́й спине́;

у ~ы́х рука́х піро́г вялі́кі — в чужи́х рука́х пиро́г вели́к (большо́й);

~а́я душа́ — цёмны лес — чужа́я душа́ — потёмки;

~ы́мі рука́мі жар заграба́ць — погов. чужи́ми рука́ми жар загреба́ть;

пад ~у́ю ду́дку скака́ць — погов. под чужу́ю ду́дку пляса́ть;

~у́ю бяду́ на па́льцах развяду́ — посл. чужу́ю беду́ рука́ми разведу́;

на ч. карава́й рот не разяўля́й — посл. на чужо́й карава́й рот не разева́й;

ко́жны гад ~о́му гро́шу рад — посл. беру́т зави́дки на чужи́е пожи́тки;

ад ~о́га ша́лу галава́ кру́ціцца — погов. в чужо́м пиру́ похме́лье;

з ~о́га каня́ і ў гразі́ злазь — посл. с чужо́го коня́ среди́ гря́зи доло́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)