крывапівец, ‑піўца, м.

Пагард. Пра чалавека, які жорстка прыгнятае, эксплуатуе каго‑н. Як толькі магла не любіць душа, сэрца, усё пачуццё чалавека-крывапіўца, — так адносілася Ганна да паноў. Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прасле́даваць несов., в разн. знач. пресле́довать;

п. во́рага — пресле́довать врага́;

цары́зм жо́рстка прасле́даваў рэвалюцыяне́раў-дэмакра́таў — цари́зм жесто́ко пресле́довал революционе́ров-демокра́тов

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

жёстко нареч.

1. цвёрда, каля́на, му́лка;

2. перен. жо́рстка;

◊

мя́гко сте́лет, да жёстко спать погов. мя́кка сце́ле, ды му́лка спаць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

перагрызці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; ‑зём, ‑зяце; зак., каго-што.

1. Грызучы, перакусіць надвае, падзяліць на часткі. Завязаўшы на нітцы вузельчык, Іван перагрызае яе вострымі беласнежнымі зубамі. Лынькоў.

2. Пагрызці ўсё, многае.

•••

Горла перагрызці — жорстка, бязлітасна расправіцца з кім‑н. у парыве злосці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

непавага, ‑і, ДМ ‑вазе, ж.

Адсутнасць павагі, да каго‑, чаго‑н.; непачцівыя адносіны да каго‑, чаго‑н. Захопнікі без разбору жорстка каралі ўсіх, хто хоць чым-небудзь праяўляў сваю непавагу да іх улады. Кухараў. [Старшыня журы:] — Устаць, загадваю я вам! Іначай вы будзеце адказваць за непавагу і абразу журы. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шкура назоўнік | жаночы род

  1. Скура з поўсцю, знешняе покрыва цела жывёл; скура з поўсцю, знятая з забітай жывёлы.

    • На жывым мядзведзі шкуры не купляй (прыказка).
    • З аднаго вала дзвюх шкур не дзяруць (прыказка).
    • Ласіная ш.
    • Ратаваць сваю шкуру (пераноснае значэнне: ратаваць сябе, не думаючы пра іншых; размоўнае пагардлівае).
    • Быць у чыёй-н. шкуры (пераноснае значэнне: быць у чыім-н. становішчы, звычайна дрэнным, незайздросным; размоўнае).
    • Воўк у авечай шкуры (пераноснае значэнне: пра злога жорсткага чалавека, які прыкінуўся лагодным).
    • Шкуру (дзве шкуры, сем шкур і пад.) драць, лупіць з каго-н. (пераноснае значэнне: абіраць, жорстка эксплуатаваць каго-н.; размоўнае).
    • На сваёй шкуры зведаць, адчуць што-н. (зведаць што-н. дрэннае на сабе, на сваім вопыце; размоўнае).
    • Шкуру спусціць з каго-н. (моцна збіць, караючы, а таксама, пераноснае значэнне, наогул жорстка абысціся з кім-н., пакараць каго-н.; размоўнае).

  2. Пра подлага, нізкага чалавека, вымагальніка і шкурніка (размоўнае пагардлівае).

|| памяншальная форма: шкурка.

|| прыметнік: шкурны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

жёстче сравнит. ст.

1. нареч. цвярдзе́й, больш му́лка; больш жо́рстка; см. жёстко;

2. прил. цвярдзе́йшы, больш каля́ны, больш му́лкі; больш шо́рсткі; больш жо́рсткі; см. жёсткий.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

misshándeln

vt жо́рстка абыхо́дзіцца (з кім-н.), здзе́квацца (з каго-н.), глумі́цца (над кім-н.)

éine Spráche ~ — каве́ркаць мо́ву

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

кансерватызм, ‑у, м.

Схільнасць да ўсяго старога, аджыўшага і варожасць да новага, прагрэсіўнага; кансерватыўныя погляды. Кансерватызм у кіраўніцтве. ▪ [Ён] рэзка нападаў на звычкі свайго народа, жорстка высмейваў яго забабоны і .. бічаваў яго акасцянеласць і кансерватызм. Колас. — Самае страшнае, таварышы, калі людзі звыкаюцца са становішчам, якое ёсць. Гэта называецца кансерватызмам, застоем. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пелесава́ць ’жорстка цялесна караць плёткаю, сячы бічом; вытоптваць луг, пасеў (аб конях, каровах)’ (Нас.). Да пяля́сы (гл.), што часцей выступае ў прыставачных утварэннях, гл. перапялёсы ’з папярочнымі палосамі’. Нельга выключыць кантамінацыю з паласава́ць ’біць вяроўкай ці бічом’ (гл.) і пяле́жыць, пяле́гаваць ’біць, праводзячы поласы’. Суадносіны ‑еле‑/‑ала‑, як пелеска́ць/паласка́ць (Нас.). Паводле Карскага (1, 253), узнікла ў выніку т. зв. III поўнагалосся з усх.-слав. ⁺pol̃s‑ пад уплывам пелесне́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)