ном, ‑а, м.

1. Грэчаская назва акругі ў Старажытным Егіпце.

2. У старажытных грэкаў і ўсходніх народнасцей — песня, гімн.

[Грэч. monos — закон, звычай, песня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́рвар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У старажытных грэкаў і рымлян: пагардлівая назва чужаземца.

2. Некультурны, грубы, жорсткі чалавек.

Фашысцкія варвары.

|| ж. ва́рварка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 2 знач.; разм.).

|| прым. ва́рварскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

амфітэа́тр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У старажытных грэкаў і рымлян: збудаванне для масавых відовішчаў, у якім месцы для гледачоў узвышаліся паўкругам.

2. У сучасным тэатры: рады крэслаў размешчаныя ў зале за партэрам, а таксама частка залы, дзе яны размешчаны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фала́нга¹, -і, ДМ -нзе, мн. -і, -ла́нг і -аў, ж.

1. Шчыльна самкнуты баявы строй пяхоты ў старажытных грэкаў.

2. Вялікая абшчына, камуна (у сацыяльным утапічным вучэнні Ш. Фур’е).

3. У Іспаніі: назва фашысцкай партыі.

|| прым. фалангі́сцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калясні́ца, ‑ы, ж.

У старажытных грэкаў і рымлян — двухколая павозка, якой карысталіся ў час трыумфальных шэсцяў, спаборніцтваў і баёў. Баявая калясніца. Спаборніцтвы калясніц.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цыта́та, ‑ы, ДМ ‑таце, ж.

Даслоўная вытрымка з якога‑н. тэксту ці прамовы. [Прамоўца] прыводзіць дзесяткі два цытат з старажытных грэкаў і рымлян. Лынькоў.

[Ад лац. cito — заклікаю ў сведкі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эмпірэ́й, ‑я, м.

1. Ва ўяўленні старажытных грэкаў і ранніх хрысціян — самая высокая частка неба, напоўненая агнём і святлом, дзе жывуць багі (у грэкаў) ці святыя (у хрысціян).

2. толькі мн. (эмпірэ́і, ‑яў); перан. Іран. Сфера летуценнасці, мар, незямнога існавання. — А ты ж таксама не ведаеш, — не прыняла папроку Гаранскага Вера Іванаўна. [Гаранскі:] — Я — іншая справа. Я ўвесь у эмпірэях, і не да плошчаў мне. Сабаленка.

•••

Лунаць у эмпірэях — аддавацца далёкім ад жыцця марам, летуценням.

[Ад грэч. émpyros — вогненны, ахоплены агнём.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

алі́мп, ‑а, м.

1. (З вялікай літары). Гара ў паўночнай Фесаліі, на якой, паводле вераванняў старажытных грэкаў, жылі багі; зборышча багоў.

2. Жарт. і іран. Пра абраннікаў якога‑н. грамадства. Літаратурны алімп.

[Грэч. Olympus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хламі́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

1. У старажытных грэкаў і рымлян — прамавугольны плашч з засцежкай на правым плячы або на грудзях (пераважна ў коннікаў).

2. Разм. Нязграбная шырокая і доўгая адзежына.

[Грэч. chlamys.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ды́пціх, ‑а, м.

1. У старажытных грэкаў і рымлян — складна́я, пакрытая воскам дошчачка для пісьма.

2. Двухстворкавы складзень з жывапісным або рэльефным малюнкам на кожнай створцы.

3. Кампазіцыя з дзвюх карцін, звязаных адзіным замыслам.

[Грэч. diptychos — двайны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)