Машына, што складаецца з сістэмы валоў, паміж якімі прапускаецца тканіна, папера або гума, каб надаць ім гладкасць, глянцавітасць ці атрымаць лісты, пласціны.
[Фр. calandre.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Супру́г: супруг валоў ’пара запрэжаных валоў’ (свянц., Яшк. Мясц.), ст.-бел.супругъ ’пара разам запрэжаных валоў’ (Сл. Скар.), параўн. балг.дыял.съпру́зи ’пара запрэжаных коней або валоў’, ст.-слав.сѫпрѫгъ ’запрэжка’; сюды ж супру́га ’жонка’ (Рам. 6), супру́жница ’тс’ (Нас.), магчыма, яшчэ да стараж.-рус.супругъ, съпрѧжьница ’жонка’, або новае запазычанне з рус.супру́га, супру́жница ’тс’. Усё да прасл.*pręgti ’злучаць, звязваць’, гл. спрагаць, супрага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
unyoke
[ʌnˈjoʊk]
v.t.
1) здыма́ць ярмо́
unyoke oxen — распрэ́гчы вало́ў
2) разлуча́ць, адлуча́ць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
yoke[jəʊk]n.
1. ярмо́, хаму́т;
a yoke of oxen па́ра запрэ́жаных вало́ў
2fml прыгнёт
3. каро́мысел (для вёдзер)
4. ге́стка (сукенкі)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Налы́гач ’вяроўка для налыгвання валоў’ (мазыр., З нар. сл.), ’повад’ (нараўл., Мат. Гом.), ’рамень для папарнага звязвання валоў пры аранні’ (докш., Сл. ПЗБ), укр.нали́гач ’вяроўка, якой прывязваюць за рогі рагатую жывёлу’. Утворана ад налыга́ць ’навязаць’, гл. лыга́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
тарсіёграф
(ад лац. torsio = вярчу + -граф)
прыбор для запісу вярчальных ваганняў валоў машын.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фла́нёц
(ням. Flansch)
злучальная частка трубаправодаў, валоў у выглядзе дыска з адтулінамі для балтоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
люне́т, ‑а, М ‑неце, м.
1.Уст. Палявое ўмацаванне, якое складаецца з аднаго-двух валоў і рова ўперадзе.
2. У архітэктуры — арачны праём у скляпенні ці сцяне над дзвярамі ці акном, абмежаваны гарызантальна знізу.
[Фр. lunette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Валапа́с ’пастух, які пасе валоў’ (Некр.). Словаскладанне: вол і пасвіць. Параўн. валавод, абармот.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВАЛ,
1) у геамарфалогіі адносна вузкая, выцягнутая і невысокая форма рэльефу. Адрозніваюць валы: створаныя дзейнасцю хваль (берагавыя), ракі (прырэчышчавыя), ледавіка (марэнныя, напорныя), вулканаў (кальцавыя), селю (селевыя) і інш. 2) У тэктоніцы выцягнутая дадатная структура ў межах платформаў. Аб’ядноўвае лакальныя падняцці — антыкліналі, брахіантыкліналі, купалы. Даўж. да соцень км, шырыня дзесяткі км, выш. да соцень метраў. Пл. 200—10 000 км². На плітах стараж. платформаў звычайна абмежаваны флексурамі. Валы, прымеркаваныя да разломных зон, называюцца шыўнымі. Сістэма валоў, аб’яднаных агульнай падэшвай, утварае складаныя валы. На Беларусі вылучаны дзесяткі валоўдаўж. 24—150 км, шыр. 3—25 км, з амплітудай падняцця 50—600 м, радзей да 1 км. Вылучаюцца пераважна па паверхні верхняй саляноснай тоўшчы (фаменскай) або па паверхні крышт. фундамента. Найб. пашыраны ў Прыпяцкім прагіне. Да валоў часта прымеркаваны радовішчы нафты, газу, солі.