медсанба́т, ‑а, М ‑баце, м.
Медыка-санітарны батальён. Тут быў паходны медсанбат — Яго хаваў густы бярэзнік Ад лязгу гусеніц жалезных, Ад грому дальніх кананад. Гаўрусёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
густы́, -а́я, -о́е.
1. Які складаецца з мноства аднародных прадметаў, размешчаных блізка адзін каля аднаго.
Г. бярэзнік.
Густое жыта.
Буракі растуць густа (прысл.).
2. Не вадкі, з аслабленай цякучасцю, насычаны.
Густая смятана.
3. Шчыльны, малапранікальны для зроку, святла.
Г. туман.
Густыя воблакі.
4. Пра голас: паўнагучны.
Г. бас.
|| наз. густата́, -ы́, ДМ -таце́, ж. і гушчыня́, -і́, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дале́й, прысл.
1.
Выш. ст. да прыслоўя далёка. Бачыць вока далёка, а розум яшчэ д. (прыказка).
2. Наперадзе, на пэўнай адлегласці.
Д., за жытам, пачынаецца бярэзнік.
3. Затым, потым, у далейшым.
Д. усё будзе добра.
4. Працягваючы пачатае.
Чытаць д.
◊
І гэтак далей (скарочана і г.д.) — ужыв. ў канцы пералічэння як указанне на тое, што пералічэнне можа быць працягнута.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спля́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак.
1. Сапсаваць што-н.; разбурыць, зруйнаваць.
Горад спляжылі ўшчэнт.
С. добрую касу.
2. што. Пра лес: вынішчыць, ссячы (разм.).
Будавалі дарогу і спляжылі ўвесь бярэзнік.
3. што. Вытаптаць, стаптаць; затаптаць, забрудзіць (разм.).
Каровы спляжылі жыта.
Усю пасцель спляжылі.
4. каго і без дап. Ударыць, пабіць (разм., груб.).
С. кіем па спіне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бераза́к, ‑у, м.
Абл. Бярэзнік. [Анюта з Васілём] пабудавалі сабе ўжо новую хату і жывуць у самым канцы засценка, у беразаку. Васілевіч. На самым краі лесу фары намацалі воз скіданага абы-як беразаку. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Су́каратка ’скручанае месца ніткі, вяроўкі’ (ТСБМ, Касп., Жд.; мёрск., Ск. нар. мовы; ЛА, 5; Сл. ПЗБ), су́курытка ’завіток валос’ (Бяльк.), су́караць ’малады бярэзнік для звязвання калоў у агароджы’ (Мат. Маг.). Рус. зах. су́коротка, су́короть ’тс’. Да су́карак (гл.) пад уплывам кароткі, караціць. Параўн. сукрут, сукрутка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лісці́на тонкія жэрдачкі, якімі засцілалі под пад стогам збожжа’ (ТС); лісці́ны латы’ (стол., Нар. сл.). Зборны назоўнік лісціна́ ’лістота’ (як, напрыклад, драг. бырызына́ ’бярэзнік’, хвойіна́ ’сасоннік’). Першапачаткова азначаў ’тонкія галіны з лісцем’, якімі высцілалася стажар’е, а таксама з якіх (у старажытныя часы) рабілася страха. Да ліст 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЯЛІ́КАЕ БАЛО́ТА,
біялагічны заказнік у Расонскім р-не Віцебскай вобл. Засн. ў 1979 для захавання ў прыродным стане месцаў росту журавін і падтрымання экалагічнай раўнавагі і гідралагічнага рэжыму прылеглых тэрыторый. Пл. 650 га (1996). Размешчаны на балотным масіве Выдрын Мох на тэр. Юхавіцкага лясніцтва. Рэльеф цэнтр. ч. балотнага масіву градава-балоцісты. У раслінным покрыве пашыраны хваёва-кустова-сфагнавыя фітацэнозы і журавіны. Лясы пераважна хваёвыя, на асобных мінер. участках бярэзнік і ельнікі.
т. 4, с. 356
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ро́шча ’гай’ (стаўб., Прышч. дыс.), ’малады бярэзнік’ (крыч., Яшк.), ’расліннасць’ (Гарэц., Стан.), ’гадаваны ўчастак лісцевага лесу каля населенага пункта’, ’гарадскі парк’ (рэч., слаўг., Яшк.), ’могілкі’ (маг., Яшк.); ’гародніна’ (Жыв. НС); ’працэс росту, рост, развіццё’ (Клім., Сцяц., Ян.; кобр., Нар. лекс.; брэсц., Жыв. сл.; Сл. Брэс., ТС), ’рост у вышыню’ (Скарбы), ’прарослае збожжа’ (Ян.). З прасл. *orst‑ja < *orsti > расці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
палу́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Разм. Заработная плата. Аляксей адвёў Сонцава ў бярэзнік і, павярнуўшыся спіной да танкаў, выняў з кішэні камбінезона пачак чырвонцаў, амаль усю сваю месячную палучку. Мележ. [Сяргей] ужо дарослы. Прыносіць дадому палучку. Гроднеў. // Атрыманне зарплаты. Надышла палучка. Усёй брыгадай накіраваліся ў памяшканне касы на двор. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)