чарэ́мшына, ‑ы, ж.

Тое, што і чаромха. Цвілі па чарзе: спачатку чарэмшына, потым бэз, потым язмін, потым шыпшына... Грамовіч. Росная сцяжынка бегла ў Лаўскі лес,.. дзе вясною расцвіталі кусты чарэмшыны. Бялевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

lilac

[ˈlaɪlək]

1.

n.

1) бэзm.

2) бле́дна-лілёвы ко́лер

2.

adj.

1) бэ́завы

2) бле́дна-лілёвы

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

на́квець, ‑і, ж.

Абл. Кветкі, якія пачынаюць распускацца; цвіценне раслін. Падымае наквець сонны бэз, Каб сказаць, што кветак будзе многа. Шушкевіч. Вятры шумяць у полі, І дрэмле ў наквеці На схонах ніў сяло. Трус.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жні́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да жніва, звязаны з ім. Жніўная пара. □ У жніўны дзень на вуліцы бязлюдна. Нават бэз заснуў каля дзвярэй. Караткевіч. // Які выконваецца ў час жніва. Жніўны абрад. Жніўная песня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ружо́вы ’светла-чырвоны’, ’з румяным, здаровым выразам твару’, ’нічым не азмрочаны, радасны, светлы’ (ТСБМ), ружо́ві ’ружовы’ (ТС). Ад ружа (гл.), параўн. бэзавы < бэз, ліловы < лілея.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бэзд, бэстбэз’ (Мурашка, Лінгв. даследв., БДУ, Мінск, 1971, 153–154). З польск. дыял. bezd, best ’тс’ (аб гэтых формах гл. Брукнер, 22; параўн. яшчэ балг. бъздовина).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мя́та, ‑ы, ДМ мяце, ж.

Травяністая расліна сямейства губакветных з моцным пахам, якая выкарыстоўваецца ў медыцыне, парфумерыі і кандытарскай справе. У агародчыку перад кожным домам раслі вяргіні, ружы, бэз, мята. Мурашка. Моцна пахла лугавая мята. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

маслі́навы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да масліны. // Падобны на плод масліны. Язык Пачулія пачаў блытацца, маслінавыя вочы затуманіліся. Самуйлёнак.

2. у знач. наз. маслі́навыя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносіцца масліна, бэз, ясень і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сірэ́ньбэз’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Новае запазычанне з рус. сире́нь ‘тс’, якое з ням. дыял. Sirene, Syringe ‘тс’; апошняе з лац. syrinx, syringa ‘тс’ ад грэч. σύριγξ ‘дудка’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бузіна́ ’Sambucus nigra L.’ (Кіс., БРС, Шат.), бузі́на (Сцяшк. МГ). Рус. бузина́, буз, боз, укр. бузина́, боз; у значэнні ’бэз, Syringa’ — бел., укр. буз, бузо́к, польск. bez, чэш. bez, балг. бъз, серб.-харв. баз, ба́за і г. д. Слав. *buzina, *buzъ, *bъzъ ’бузіна, Sambucus; бэз, Syringa’ лічыцца роднасным з і.-е. словамі, якія азначаюць ’дуб’ і ’бук’: лац. fāgus ’бук’, грэч. φηγός, φᾱγός дуб’, ст.-ісл. bók, ст.-в.-ням. buohha ’бук’ і г. д. Гл. Фасмер, 1, 233; Бернекер, 111.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)