Народнасць манчжура-тунгускай моўнай групы, якая жыве на Далёкім Усходзе ў басейне ракі Амур.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́жа1, ‑ы, ж.
Інфекцыйная хвароба, якая характарызуецца вострым запаленнем скуры або слізістых абалонак.
ро́жа2, ‑ы, ж.
Абл. Ружа. Амур і сумны і прыгожы Стаіць з павязкай на вачах Ля склепу. Часам лёгкі пах Сюды даносіцца ад рожы.Багдановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АЙГУ́НСКІ ДАГАВО́Р 1858.
Падпісаны паміж Расіяй і Кітаем 28.5.1858 у г. Айгунь (цяпер г. Хэйхэ, Кітай) у выніку мірных перагавораў. Устанаўліваў мяжу па р.Амур. Да Расіі пераходзіў левы бераг Амура ад р. Аргунь да вусця; правы бераг Амура да р. Усуры заставаўся за Кітаем. Тэр. паміж р. Усуры і Японскім м. абвяшчалася агульным уладаннем Расіі і Кітая. У выніку Расіі вернута тэрыторыя, якая паводле Нерчынскага дагавора 1689 адыходзіла да Цынскай імперыі. Плаванне па рэках Амур, Сунгары і Усуры дазвалялася толькі рас. і кіт. суднам. Канчаткова мяжа паміж Расіяй і Кітаем зацверджана Пекінскім дагаворам 1860.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Вінава́ць ’абвінавачваць, лічыць кагосьці вінаватым’ (Нас., Юрч. Сін.), вінува́ць (Юрч. Фраз. 2). Укр.винува́ти ’абвінавачваць, вініць’, рус.амур.ви́новать ’тс’, ст.-рус.виновати ’быць прычынай чаго-небудзь’, польск.уст.winować ’вініць’, ст.-польск.winować ’абвінавачваць, прыпісваць віну’, в.-луж.winować ’абвінавачваць; лічыць даўжніком’, чэш.vinovať ’вініць’. Паўночнаслав. утварэнне ад віна́1 (гл.) < прасл.vina і суф. ‑ovati (> ‑ава́ць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Журба́1 ’смутак’. Рус.дыял.паўд., дан., сарат., амур.журба́ ’смутак, клопат’, укр., журба́, жур, жура́ ’смутак’, славен.žûrba ’паспешнасць, руплівасць’, серб.-харв.жу̀рба ’паспешнасць’. Ст.-рус.журба ’дакаранне’ (у Бярынды, 1627). Утворана з суфіксам ‑ьba ад дзеяслова журыць, журыцца (гл.), відаць, яшчэ ў ст.-рус. мове, паколькі ў паўд.-слав. слоў іншыя значэнні.
Ліхатня́ ’дурнота, глупства’, ’непрыемны выпадак’, ’заблытанасць’ (Нас.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ня ад дзеяслова *ліхацець, параўн. укр.лихоти́тися ’рабіцца млосна’, лихоті́ти ’праклінаць, клясці’, рус.урал., сіб., амур.лихо́ти́ть ’нудзіць’, с.-урал.лихоти́ться ’прыхварнуць’, ст.-рус.лихотный (XI ст.) ’шалапутны’, лихоть ’адхіленне’, ст.-польск.lichocić ’даводзіць да нэндзы, вынішчаць, аслабляць’ (XVI ст.), lichotny ’дрэнны, ганебны, незаконны, подлы’, в.-луж.lichoćić ’займацца ліхвярствам’, чэш.lichotiti ’ліслівіць, хваліць’, славац.lichotiť ’дагаджаць’. Паўн.-прасл.lixotiti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АМУ́РСКІ ЛІМА́Н,
паўн. частка Татарскага праліва, паміж мацерыковай Азіяй і в-вам Сахалін. Злучае Сахалінскі заліў Ахоцкага м. на Пн з уласна Татарскім пралівам на Пд цераз Невяльскога праліў. Даўж. каля 185 км, шыр. да 40 км, глыб. 3—4,5 м. З ліст. да мая ўкрыты лёдам. Прылівы няправільныя, сутачныя, больш за 2 м. У зах. частцы ў ліман упадае р.Амур.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Любі́ж ’месца, дзе знаходзіцца крыніца з пітной вадой’, ’прыгожае з выгодамі месца’ (горац., стол., Яшк.), ст.-польск.lubież ’раскоша, прывабнасць, грацыя’. Суфікс ‑іж з ‑еж, які павінен быў бы быць у прасл.‑ěžь, аднак у прасл. мове гэты суфікс мае форму ‑ežь. Таму для бел.любіж трэба дапусціць існаванне дзеяслова на ‑ěti, з якога дадзеная лексема ўтварылася (⁺любець). Адпаведнікі да яе: рус.амур.любе́ть ’любіць’, мала- і велікапольск.lubieć ’тс’. Аб суфіксе гл. Слаўскі (SP, 1, 69–70), Сцяцко (Афікс. наз., 85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ветрабой (паэт.) ’сухое галлё, ламачча, збітае з дрэў ветрам’; ’вецер, які збівае галлё з дрэў’ (КТС). Укр.вітробі́й, рус.ветробо́й ’буралом (дрэвы); апады (плады)’, паўн.-рус. ’палеглая ад ветру збажына’, амур. ’месца, на якім адміраюць цеплалюбівыя расліны пад уплывам моцных, халодных паўночна-заходніх вятроў’. Да ве́цер і бой (гл.) < біць ’праяўляцца з вялізнай сілай, бушаваць, лютаваць (пра вецер, мароз)’; параўн. рус.бить ’тс’, укр.бити ’веяць, несці (аб ветры, мяцеліцы’, бел.драг.побэ́тэ (пра мароз) ’абмарозіць расліны, квітнеючы сад такім чынам, што лісце, кветкі і плады ападаюць’.