Кіслі́ца ’шчаўе, Rumex acetosa L.’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Шн., Касп., Бяльк., Кіс., Нік., Няч.), ’заячая капуста’ (Мат. Гом.), ’кісліца звычайная, Oxalis acetosella L.’ (Кіс., Бейл.), ’від ажыны’ (ТС). Гл. кіслы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сурмалі́на ’ажына, Rubus caesius L.’ (Касп.), ’дуброўка прамастаячая, Potentilla erecta (L.) Rausch.’. Гл. сербаліна; перанос назвы на дуброўку звязаны з падабенствам апошняй да ажыны, параўн. іншыя назвы: дзеравя́нка, кустарнае дзерава ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ажы́ннік Зараснік ажыны Rubus caesius L. у лесе (БРС). Тое ж ажы́ны (Жытк.), ажаві́ннік (Слаўг.), ажаві́ны (Тал. Мядзв.), жаві́ннік (Крыч., Мсцісл., Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
◎ *Мядзве́дзіны, кобр. мыдвэдыны, малар. мэдвэдыны ’ажыны, Rubus fructicosus L.’ (Нар. лекс., Бел. хр. дыял., Сл. Брэс.), мазыр. медзьведзі ’тс’ (Бейл.), брэсц. мідвіднык ’зараснік ажыны’ (Сл. Брэс., Жыв. сл.). Рус. медвежьи ягоды ’маліна’, ст.-польск. miedźuiedziny, ст.-чэш. medvezie (nedvezie) ja- nod(in)y, nedvediny, cernė nedvedice, суч. medvedice, якое Махэк (Jména, 101–102) лічыць не надта старым. Да мядзведзь (гл.): яшчэ ў сярэднія вякі бытавала павер’е, што мядзведзі вельмі любяць гэтыя ягады. Некаторыя іншыя назвы таксама ад назваў звяроў: ажынькёж; рус. куманика < комонь ’конь’, укр. веприна < вепр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчабалі́на Зараснік ажыны Rubus casesius L. (Кузн. Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ру́бус
(н.-лац. robus)
кустовая або травяністая расліна сям. ружавых з калючымі сцёбламі і адзіночнымі кветкамі ў суквеццях; асобнымі відамі яе з’яўляюцца напр. маліна, ажыны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Жаві́на, жаві́ны, жаві́кі ’ажына’ (Кіс., Касп., Бяльк., Юрч.; лельч., Жыв. сл., 210), жаві́ніна ’ягада ажыны’, жаві́ннік ’ажыннік’ (Юрч., Яўс.). Усечаная без пачатковага галоснага слав. назва ажыны *ož‑ev‑ina > бел. ажавіна, ажэвіны (Шат., Кіс.) і *ož‑ev‑ika > рус. ежевика ад *ožь ’вожык’. Суф. *‑in‑ часта выкарыстоўваецца ў назвах ягад: журав‑ін‑ы, аж‑ын‑а, кал‑ін‑а, першасна, магчыма, у сінгулятыўным значэнні (гл. ажы́на). У рус. дыялектах сустракаецца форма са стратай пачатковай галоснай: жевика, жевига, жеваника, жевинина (СРНГ). Параўн. Шанскі, 1, Е, 253 (дзе памылковае сцвярджэнне пра толькі ўсх.-слав. характар слова: Махэк (Jména rostl., 101) прыводзіць чэш. ježina, польск. jeżyna).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Камані́ць, къмані́ць ’падгаворваць’ (міёр., Нар. сл.). З гамані́ць (гл.). Блізкая семантыка ў рус. пск. гомони́ться ’раіцца, перагаворвацца’, гомо̇ни́ть ’па-сяброўску гутарыць паміж сабою’. Пераход звонкіх//глухіх характэрны для былога балтыйскага арэалу (параўн. рус. гумани́ка ’марошка’ — кумани́ка ’ажыны’, ’марошка’; гл. камані́ца 2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́рула
(н.-лац. morula, ад лац. morum = тутавая ягада)
стадыя развіцця зародка мнагаклетачных жывёл і чалавека (папярэднічае бластуле), на якой зародак мае выгляд згуртавання клетак накшталт ягады ажыны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
жаві́ннік Зараснік ажыны; месца, якое парасло ажынай (Беш. Касп., Слаўг.). Тое ж жэвіннік (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)