ЗЛА́КІ,

парадак (Роасеае) аднадольных кветкавых раслін і адзінае сямейства (Роасеае, ці Gramineae) гэтага парадку, высокаспецыялізаваная і адасобленая таксанамічная група; тое, што мятлюжкакветныя.

т. 7, с. 72

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

про́башч, ‑а, м.

Ксёндз, які стаіць на чале парафіі. Ксяндза-пробашча віншуюць: яго прамова — шэдэўр красамоўства. Колас. Адзінае, што заслугоўвае ўвагі, — гэта касцёл і плебанія, у якой жыве пробашч Аўгусцін. Бажко.

[Польск. proboszcz.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у́нікум

(лац. unicum = адзінае ў сваім родзе, незвычайнае)

1) вельмі рэдкі прадмет, вялікая рэдкасць;

2) перан. выключная ў якіх-н. адносінах асоба.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

цэ́лы, -ая, -ае.

1. Такі, ад якога нічога не аддзелена.

На чыстым абрусе ляжаў ц. бохан хлеба.

2. Які поўнасцю ахоплівае што-н. (пра адрэзак часу, месца, прастору).

Ц. тыдзень.

Калона расцягнулася на цэлую вярсту.

3. Аб вялікай колькасці. вялікіх памерах, аб’ёме чаго-н.

Ц. кавалак сала.

Цэлая гара камення.

Ц. мех бульбы.

4. Не пашкоджаны, не знішчаны, не сапсаваны; не зношаны.

Пасля пажару у́ вёсцы хата засталася цэлая.

Чаравікі былі старыя, але цэлыя.

5. Не паранены, здаровы.

Ц. вярнуўся з вайны.

6. у знач. наз. цэ́лае, -ага, н. Што-н. адзінае, непадзельнае.

Адзінае ц.

○

Цэлы лік або цэ́лае — лік. які складаецца з цэлых адзінак, які не мае дробу.

◊

У цэлым —

1) ва ўсёй сукупнасці. цалкам;

2) увогуле, без падрабязнасцей.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распе́сціць, ‑пешчу, ‑песціш, ‑песціць; зак., каго-што.

Сапсаваць празмернымі пяшчотамі; зрабіць спешчаным, капрызным, распусным. Распесціць адзінае дзіця. □ Чаму яе Косця зрабіўся такі? Не паважае старэйшых... Мабыць, і [Ганя] распесціла яго, як Ванда Адамаўна свайго сына?! Грамовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суке́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Жаночае адзенне, верхняя частка якога, што адпавядае кофце, складае адзінае цэлае з ніжняй часткай, якая адпавядае спадніцы. На Лёдзі была новая, з залацістым зіхценнем муаравая сукенка. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сюжэ́тна, прысл.

У адносінах сюжэта, па сюжэту. Задума не вырашалася сюжэта, эпічна, між тым як логіка задумы вымагала гэтага. М. Стральцоў. І ў той жа час [раздзелы, сцэны аповесці], сюжэтна дапаўняючы адзін аднаго, арганічна зліваюцца ў адзінае цэлае. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сістэ́ма, -ы, мн. -ы, -тэ́м, ж.

1. Пэўны парадак у правільным размяшчэнні і сувязі частак чаго-н., у дзеяннях.

Прывесці ў сістэму выпісаныя прыклады.

Працаваць па правільнай сістэме.

С. выхавання падрастаючага пакалення.

2. Форма арганізацыі чаго-н.

Дзяржаўная с.

Выбарчая с.

3. Спалучэнне заканамерна звязаных паміж сабой элементаў (прадметаў, з’яў, ведаў і пад.), якія складаюць нешта цэласнае, адзінае.

С. поглядаў вучоных 19 ст. Нервовая с.

Гукавая с. беларускай мовы.

Педагагічная с.

Філасофская с. (вучэнне). С. аўтамабільных дарог.

Меліярацыйная с.

4. Грамадскі лад, фармацыя.

Сацыялістычная с.

Капіталістычная с.

5. Сукупнасць арганізацый, блізкіх па сваіх задачах, або ўстаноў, аб’яднаных у адзінае цэлае.

С. органаў народнай асветы.

6. Прылада, канструкцыя.

Машына новай сістэмы.

7. Тое, што стала звычайным, рэгулярным заняткам (разм.).

Стала сістэмай для вучняў пачынаць рабочы дзень з фізічных практыкаванняў.

|| прым. сістэ́мны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распрапагандава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.

Прапагандуючы, канчаткова пераканаць каго‑н. у чым‑н. Адзінае — распрапагандаваць салдат, ад якіх маглі ўтаіць, куды і для чаго іх накіроўваюць.. Трэба будзе паведаміць усю праўду. Так Будзённы і дзейнічаў. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

склад², -у, М -дзе, м.

1. Сукупнасць частак, якія ўтвараюць адзінае цэлае; структура.

Лексічны с. мовы.

2. чаго або які. Сукупнасць людзей, якія ўтвараюць які-н. калектыў, арганізацыю.

С. праўлення.

3. Постаць, фізічны выгляд, будова (чалавека, жывёліны).

Спартыўнага складу юнак.

4. Асаблівасці думак, розуму і звычак, характар чаго-н.

Паэтычны с. душы.

Нацыянальны с. характару.

5. Парадак, сэнс, зладжанасць.

Жадаю вам ладу і складу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)