упіка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго, каму, з дадан. сказам і без дап.
Папракаць каго‑н., выказваць неадабрэнне, нездавальненне за што‑н. Глядзеў [Звераў] на трапяткі сонечны зайчык.. і ўпікаў сябе за тое, што схлусіў урачу. Алешка. Так, так, Паліна больш за ўсіх будзе ўпікаць.. [Ніне], што ў апошні час не пісала і нават у час канікулаў не наведалася дамоў. Сіўцоў. І хоць дзеду Мікалаю ўжо ішоў восьмы дзесятак — .. ён, і не думаў пакідаць працу і вельмі злаваўся, калі бабка Вікця ўпікала, што ён цэлымі днямі прападае на ферме. Даніленка. [Яраш:] — Я расказаў Галі пра гэтую жанчыну яшчэ да таго, як мы пажаніліся. Тады яна змаўчала і сказала, што ўсё разумее... А цяпер упікае. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уцягну́цца, уцягнуся, уцягнешся, уцягнецца; зак.
1. Прасунуцца ў вузкую адтуліну. Нітка ўцягнулася ў іголку.
2. Прыняць удзел у чым‑н. [Сымон] пакрысе ўцягнуўся ў гаворку і нарэшце сам пачаў гаварыць гладка і цікава. Чорны. Вера шмыгнула да сваіх кароў. Не хацелася ёй адказваць на кпіны, каб не ўцягнуцца ў пустую балбатню. Гаўрылкін.
3. перан. Паступова прывыкнуць, прызвычаіцца да чаго‑н.; асвоіцца з чым‑н. Уцягнуцца ў работу. □ [Павел Іванавіч:] — Канешне, на першых часах нялёгка будзе, але пачнеш вучыцца, уцягнешся, і ўсё стане на сваё месяца. Кулакоўскі. Часам.. бывае так, што от чалавек нясе ношку, і хоць яна нялёгкая, аднак уцягнецца і нясе. Сабаленка.
4. перан. Прыахвоціцца да чаго‑н. — Так уцягнуўся Анціп у гарэлку — рады няма, — казаў Архіп Архіпавіч. Сіняўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалкі́, ‑оў; адз. няма.
Абл.
1. Яечня, у якой жаўткі не змешваюцца з бялкамі. Тарэсяй звалась цётка гэта. Яна так ветла сустракала І надта ж добра частавала: Спячэ «цалкоў» на скавародцы, І так, бывала, наясіся, Што хоць на пупіку круціся. Колас. Неўзабаве мы сядзелі за круглым сталом — яна глядзела на мяне сваімі мр[о]йнымі вачамі і карміла: падала яешню з цалкоў, тварог на сподку і шклянку салодкага малака. Чыгрынаў.
2. Цэлая бульба, вараная ў лупінах. Ціт наліў пляменніку кубак першаку і паказаў на закусь, якую тут жа разгарнуў на складзеным у некалькі столак абрусе. То былі хлеб, сала цыбуля, бульбяныя, яшчэ цёплыя, цалкі. Кавалёў.
3. Зерні канапель, якія застаюцца цэлымі нястоўчанымі. Канапляныя цалкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяпле́ць, ‑ее; незак.
1. Станавіцца, рабіцца цёплым, больш цёплым. Ападаў ветравы холад і цяплела надвор’е. Чорны. Як дзьмухне [хлопчык] некалькі разоў на рукі, дык адразу ажываюць пальцы, цяплеюць далоні. Бядуля. // перан. Станавіцца дабрэйшым, лагаднейшым; ласкавець. — Вы бачылі Леніна?.. — Ціха ў хаце. У дзеда цяплеюць і вочы, і сэрца. Арочка. Па меры таго, як .. [Гендарсан] чытаў, твар яго праясняўся, цяплеў і святлеў. Чарнышэвіч. // безас. Пра адчуванне душэўнай цеплыні, ласкавасці, якое агортвае каго‑н. Смяялася .. [Галіна] так залівіста, так прыемна звінеў яе .. галасок, што ў хлопца цяплела на душы. Навуменка. У Паўла цяплела на сэрцы ад Машынага спачування. Гроднеў.
2. безас. Пра наступленне цёплага, больш цёплага надвор’я. Днём хоць і цяплела, аднак тэмпература вышэй чым мінус дваццаць — васемнаццаць не падымалася. Ігнаценка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
experience1 [ɪkˈspɪəriəns] n.
1. (of) во́пыт; до́свед; уме́нне; ве́данне;
practical/personal experience практы́чны/асабі́сты во́пыт;
previous experience папярэ́дні до́свед;
lack of experience недахо́п до́сведу;
know/learn from experience ве́даць/даве́двацца з во́пыту;
get/gain experience набыва́ць/напрацо́ўваць во́пыт
2. (перажы́тая) прыго́да; ура́жанне;
an unforgettable experience незабы́ўная прыго́да, незабы́ўнае ўра́жанне;
quite an experience ве́льмі ціка́вы, хвалю́ючы вы́падак;
Surfing is quite an experience! Серфінг – гэта так цікава!
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
fact [fækt] n.
1. факт;
hard facts неабве́ржныя, бясспрэ́чныя фа́кты;
stick to the facts прытры́млівацца фа́ктаў
2. і́сціна, пра́ўда; сапра́ўднасць;
I know for a fact that she is not involved in the matter. Я ўпэўнены, што яна не замешана ў гэтай справе.
♦
the fact (of the matter) is… на са́май спра́ве…;
facts speak for themselves фа́кты гаво́раць са́мі за сябе́;
Is that a fact? infml Няўжо так?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
understand [ˌʌndəˈstænd] v. (understood)
1. разуме́ць
2. ахо́пліваць (розумам), уяўля́ць;
Try and understand my difficulties. Паспрабуй зразумець мае цяжкасці.
3. fml пачу́ць, даве́дацца;
I understand that he is in Oxford. Я чуў, што ён у Оксфардзе;
give (smb.) to understand fml даць (каму́-н.) зразуме́ць
♦
make oneself understood уме́ць вы́тлумачыцца;
Can you make yourself understood in German? Вы можаце гаварыць па-нямецку так, каб вас разумелі?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
A majore bovi discit arare minor
У старога/старэйшага вала вучыцца араць малады/малодшы.
У старого/старшего вола учится пахать молодой/младший.
бел. Банька ‒ рыбак, і дзеткі ў ваду глядзяць. Што стары гаворыць на глум, тое малады бярэ на вум. Якое вогнішча, такі і дым, які банька, такі і сын. Якое карэнне, такое і насенне.
рус. Щенок от матери лаять учится. Свинья хрю, и поросята хрю. За что батька, за то и детки. Маленькая собачка лает ‒ большой подражает. Что у родителей слетает с языка, то ребёнку скачет на язык.
фр. Une fille suit les mœurs de sa mère (Дочь следует/подражает обычаям своей матери).
англ. As the old cock crows, so crows the young (Молодой петух поёт так, как старый).
нем. Wie die Alten sungen, so zwitschern die Jungen (Как пели старые, так щебечут и молодые). Wie die Hühner gackern, so die Küchlein (Как квокчут куры, так и цыплята).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
jawa
jaw|a
ж. ява; рэчаіснасць;
na ~ie — наяве;
sen to czy ~a? — ці гэта мне сніцца, ці сапраўды так?; ці гэта сон, ці ява?;
śnić na ~ie — бачыць сны наяве; сніць наяве
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem
Як кветка не бывае без плода, так праца не бывае без асалоды.
Как цветок не бывает без плода, так труд не бывает без наслаждения.
бел. Работа міла, ды дзень малы. Горка часам праца, ды хлеб ад яе салодкі. Працуеш і смак чуеш.
рус. Любовь и труд счастье дают. Работа веселит сердце человека. Каждое дело любовью освещается.
фр. Le travail abrège des heures (Работа сокращает часы/время).
англ. What we do willingly is easy (Что делаем с желанием ‒ легко).
нем. Arbeit ist der Ehre Mutter (Труд ‒ мать чести).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)