Verbum

анлайнавы слоўнік

clear³ [klɪə] adv.

1. выра́зна;

speak loud and clear гавары́ць гу́чна/го́ласна/мо́цна і выра́зна

2. зусі́м, ца́лкам, по́ўнасцю;

three feet clear цэ́лыя тры фу́ты

♦

get clear away уцячы́, не пакі́нуўшы слядо́ў; адчапі́цца; адвяза́цца;

keep clear (of) пазбяга́ць; асцерага́цца, сцерагчы́ся

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

wide³ [waɪd] adv.

1. шыро́ка; ца́лкам;

Open the window wide, please! Адчыні акно насцеж, калі ласка!

2. далёка;

wide apart на вялі́кай адле́гласці адзі́н ад аднаго́;

wide of the truth далёка ад пра́ўды

♦

with wide open eyes здзі́ўлена, са здзіўле́ннем

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

absolutnie

1. абсалютна, зусім, цалкам;

absolutnie o czym zapomnieć — зусім (абсалютна) запамятаваць пра што (аб чым);

2. ні ў якім разе; нізавошта

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

absolutely

[ˈæbsəlu:tli]

adv.

1) зусі́м; ца́лкам; абсалю́тна

Are you absolutely certain? — Ці ты абсалю́тна пэ́ўны?

2) неабмежава́на; абсалю́тна

in an age when kings ruled absolutely — у часо́х, калі́ каралі́ ме́лі неабмежава́ную ўла́ду

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

broad

[brɔd]

adj.

1) шыро́кі

2) абшы́рны, прасто́рны

3) шыро́кага кругагля́ду, лібэра́льны; талера́нтны

broad ideas — лібэра́льныя ідэ́і

a broad mind — ро́зум шыро́кага кругагля́ду

4) агу́льны

broad literary outline — агу́льны літарату́рны на́рыс

5) адкры́ты (пра гук)

adv.

1) шыро́ка; свабо́дна; адкры́та

to speak broad — гавары́ць адкры́та

2) зусі́м, ца́лкам

broad awake — зусі́м прачну́ўшыся

broad-blown — ца́лкам расьцьві́ўшы

n., U.S., Sl.

жанчы́на, дзяўчы́на f. (абра́зьлівы тэ́рмін)

•

- in broad daylight

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Кмець ’селянін без зямлі, які мае ўласную хату з садзікам’ (Федар.), «подлыя кмеці» ў Багушэвіча (Дасл. (Гродна), 1967, 39), ’воін у старажытнай Русі’ (ТСБМ). Ст.-бел. кметь ’селянін’ < польск. kmieć (Булыка, Запазыч., 157). Укр. кметь, кміть ’селянін, просты чалавек’, рус. кметь ’тс’, ст.-рус. къметь ’воін’, балг. кмет ’войт, гарадскі галава’, серб.-харв. кме̏т ’селянін’, славен. kmèt ’тс’, польск. kmieć ’селянін, багаты гаспадар’, чэш. kmet ’селянін, дзед’, славац. kmeť ’тс’, в.-луж. kmjeć ’першы селянін, галава’. Прасл. kъmetь традыцыйна выводзіцца з лац. comes, comitis ’спадарожнік, таварыш’ (параўн. нар.-лац. cometia ’акруга’) (Фасмер, 2, 261; Слаўскі, 2, 279). Больш прывабнай здаецца іншая версія (хоць яна лічыцца менш пераканаўчай: параўн. ЕСУМ, 2, 472), якая асноўваецца на супастаўленні са ст.-грэч. κομήτης ’селянін’, κώμη ’сяло, гарадскі раён’ (Біркенмайер, JP, 21, 174–176). Грэчаскае значэнне цалкам супадае са славянскім, чаго нельга сказаць аб лацінскім. Лац. comes, comitis фанетычна таксама не цалкам адпавядае прасл. kъmetь. Хутчэй за ўсё трэба меркаваць аб старажытным лексічным пранікненні з адной з палеабалканскіх моў. Пакуль што нельга вызначыць, з якой.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ро́ўны, -ая, -ае.

1. Гладкі, прамы, які не мае ўзвышэнняў, патаўшчэнняў, выгібаў.

Роўная мясцовасць.

Дарога ідзе роўна (прысл.). Роўнае вудзільна.

2. Аднолькавы, надта падобны, такі ж (па велічыні, значэнні, якасці).

Роўныя сілы.

На роўных пачатках.

Быць роўным каму-н. Гаварыць як з роўным (наз.). Як роўныя (на роўных правах, падставах, у роўных адносінах).

3. Раўнамерны, спакойны.

Р. пульс.

Роўна (прысл.) дыхаць.

Р. голас.

4. Пастаянна аднолькавы і спакойны, ураўнаважаны.

Роўнае жыццё.

Р. характар.

5. Цалкам аднолькавы па велічыні.

Роўныя долі.

6. Які знаходзіцца на адной лініі з кім-, чым-н. (па вышыні, глыбіні і пад.).

Кукуруза вырасла роўная з чалавекам.

○

Роўны лік — лік круглымі лічбамі, без дробаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

◎ Клу́мпы ’драўляны абутак на драўлянай падэшве’ (Сл. паўн.-зах.)., Балтызм. Параўн. літ. klumpės ’тс’ (там жа, 2, 480). Гл. клумбы, клембы. Бел. клумпы, клумбы, клёмбы, польск. klumpte, kłompie ’тс’, рус. пск. клумба ’тс’ лічацца балтызмамі. У якасці крыніцы прыводзяцца літ. klumpė, klumpis, kliimbė, klumbis ’чаравік на драўлянай падэшве або цалкам драўляны’, лат. klumpąs ’тс’ (Зданцэвіч, LP, 8,∼342; Урбуціс, Baltistica, V (I), 61; Лаўчутэ, Балтизмы, 30–31). Аб паходжанні балтыйскіх форм гл. Фрэнкель, 275; Тапароў, K–L, 78–79.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адхлы́нуць, ‑не; зак.

1. Пацячы, памкнуцца ў адваротным напрамку (пра ваду). Вада адхлынула ад берага. □ Васіль увесь сумеўся, адчуў, як у яго ад твару адхлынула кроў. Краўчанка. // Раптоўна адступіць, адысці (пра пачуцці і пад.). Гора на момант адхлынула ад дзіцячага сэрца, і Косцік заснуў. Пестрак.

2. перан. Адысці назад, адступіць (пра натоўп людзей). Тады гітлераўцы павярнулі дулы аўтаматаў на натоўп. Усе адхлынулі і на момант замоўклі. Пальчэўскі. // Адхіснуцца, аддаліцца ад каго‑н. Убачыўшы, што Міша цалкам захапіўся ўжо новай мэбляй, дзяўчаты адхлынулі ад яго. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паля́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да полюса (у 1 знач.). Палярныя краіны. Палярныя льды. // Уласцівы для полюса. Палярны клімат. Палярная пурга. // Звязаны з даследаваннем полюса або раёнаў, якія прылятаюць да полюса. Палярная станцыя. Палярны лётчык. // Састаўная частка некаторых батанічных або заалагічных назваў. Палярны мядзведзь. Палярная сава. Палярная вярба.

2. Спец. Звязаны з наяўнасцю дадатных або адмоўных зарадаў. Палярныя групы атамаў.

3. перан. Цалкам супрацьлеглы. Палярныя погляды.

•••

Палярнае ззянне гл. ззянне.

Палярная ноч гл. ноч.

Палярны дзень гл. дзень.

Палярны круг гл. круг.

[Ад лац. polaris — палярны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)