курс², -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Закончаны цыкл, увесь аб’ём спецыяльнага навучання, якіх-н. працэдур.
К. сярэдняй школы.
К. гразелячэння.
2. Асобная гадавая ступень адукацыі ў вышэйшай школе і спецыяльных навучальных установах, а таксама група навучэнцаў гэтай ступені.
Скончыць к. ва ўніверсітэце.
Стараста курса.
Студэнт трэцяга курса.
3. Выклад навуковай дысцыпліны ў вышэйшай школе, у спецыяльнай навучальнай установе.
Прачытаць к. лекцый па гісторыі Беларусі.
|| прым. курсавы́, -а́я, -о́е.
Курсавая работа студэнта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
праляжа́ць, -жу́, -жы́ш, -жы́ць; -жы́м, -лежыце́, -жа́ць; -жы́ і прале́жаць, -жу, -жыш, -жыць; -ле́ж; зак.
1. Прабыць які-н. час лежачы.
П. увесь дзень у ложку.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прабыць які-н. час у адным і тым жа становішчы, без руху, без выкарыстання.
Рукапіс праляжаў (пралежаў) паўгода ў выдавецтве.
3. што. Атрымаць пролежні на якой-н. частцы цела ад доўгага ляжання (разм.).
П. бакі.
|| незак. прале́жваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абзвані́ць, ‑званю, ‑звоніш, ‑звоніць; зак., каго-што.
Разм.
1. Пазваніць да ўсіх ці да многіх па тэлефоне. Абзваніць усіх знаёмых.
2. перан. Апавясціць, расказаць аб чым‑н. усюды; разнесці якую‑н. вестку. Абзваніць увесь свет.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абнасі́цца, ‑насіўся, ‑носішся, ‑носіцца; зак.
1. Знасіць, прывесці да непрыгоднасці ўсё адзенне, увесь абутак. Разглядаю дзядзьку. Як ён пахудзеў, як абнасіўся і зарос! Сачанка.
2. Зрабіцца зручным, звычным у выніку нашэння. Чаравікі абнасіліся, не муляюць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абабе́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Тое, што і абабегчы (у 3 знач.), з адценнем паўторнасці дзеяння. Аднаго разу.. [малады чалавек] даў нават соценную паперку, і Тані прыйшлося абабегаць увесь тэлеграф, каб размяняць гэтыя грошы. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кнехт, ‑а, М ‑хце, м.
Парная тумба на палубе судна або на прыстані для замацавання канатаў, тросаў. Прывязаны да масіўнага чыгуннага кнехта тоўсты сталёвы трос, які цягнуўся да суднаў, увесь аж звінеў ад напружання. Краўчанка.
[Гал. knecht.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парка́нчык, ‑а, м.
Памянш. да паркан; невысокі паркан. Машына стаяла каля самага ганка. Ніколі гэтага не дазвалялася, каб ламаць кусты і парканчык. Лобан. Вось і домік сувязнога. Невысокі парканчык, праз які відаць увесь двор. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цало́к, ‑лка, м.
Разм. Чалавек, які метка страляе. Сцяпан агледзеў ваўка з аднаго боку, перавярнуў на другі, адшукаў, куды трапілі шраціны, і пахваліў сына: — Цалок ты ў мяне добры. Увесь набой засадзіў у галаву. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалю́ткі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Увесь, ад пачатку да канца. Цалюткі дзень снуюць тут людзі — старыя і малыя, хто за Нёман, хто з-за Нёмана. Колас. // Цэлы, некрануты. Асобна на важкай патэльні прынеслі цалюткага парася. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дуду́каць ’нягучна размаўляць’ (БРС, Сл. паўн.-зах.), ’размаўляць’ (Касп.), ’глуха і павольна гаварыць’ (Янк. III). Відавочна, гукапераймальнае. Параўн. і рус. дуду́ка ’той, хто ўвесь час балбоча’, дуду́кать ’дудзець, выдаваць гук, як гук дудкі’, дуду́чыть ’гаварыць увесь час, балбатаць абы-што’ (СРНГ, 8, 251). Параўн. і літ. dudénti ’нягучна размаўляць’ (аб гэтым гл. Фрэнкель, 1, 84). Звяртае ўвагу, што бел. і літ. мовы ўтвараюць тут пэўную ізаглосную тэрыторыю (дакладней, літ. мова і паўн.-зах. гаворкі бел. мовы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)