phenomenon [fəˈnɒmɪnən] n. (pl. phenomena)

1. фено́мен, з’я́ва;

the phenomena of nature з’я́вы прыро́ды

2. незвыча́йная з’я́ва, фено́мен;

a natural/social/historical phenomenon прыро́дны/сацыя́льны/гістары́чны фено́мен;

Bankruptcy is a common phenomenon in an economic recession. Банкруцтва – звычайная з’ява ў час эканамічнага спаду.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

АНІМАТЫ́ЗМ

(ад лац. animatus адушаўлёны),

вера ў безасабовую адушаўлёнасць прыроды або асобных яе частак і з’яў; характэрная рыса першабытных рэлігій. Аніматызм адрозніваюць ад гілазаізму і анімізму, ад веры ў асабовых нематэрыяльных істот (духаў).

т. 1, с. 370

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

гару́спікі

(лац. haruspex, ад этруск. harus = вантробы + лац. specere = назіраць)

жрацы ў Стараж. Рыме, якія варажылі па вантробах ахвярных жывёл і тлумачылі з’явы прыроды.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АДБІЦЦЁ ХВА́ЛЯЎ,

перавыпрамяненне хваляў перашкодамі са зменай напрамку іх распаўсюджвання. Адбываецца на непразрыстых целах, у якіх хвалі такой прыроды не распаўсюджваюцца, і неаднароднасцях асяроддзяў. Звычайна на мяжы падзелу асяроддзяў з рознымі ўласцівасцямі разам з адбіццём хваляў адбываецца і пераламленне хваляў. Інтэнсіўнасць адбітай хвалі характарызуецца каэфіцыентам адбіцця, які залежыць ад прыроды хваляў і іх палярызацыі, уласцівасцяў асяроддзяў, вугла падзення і роўны адносіне патокаў энергіі адбітай хвалі і той, што падае. Пры люстраным адбіцці хваляў на плоскіх межах падзелу выконваюцца законы, якія супадаюць з законамі адбіцця святла.

т. 1, с. 97

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

спахмурне́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які зрабіўся хмурным, змрочным (пра з’явы прыроды). Я сядзеў ля адчыненага акна і з надзеяй пазіраў на спахмурнелае неба: хоць бы адзін прасвет. Шыловіч.

2. Які стаў панурым, сумным (пра чалавека). Спахмурнелы Турсевіч сядзеў і слухаў. Колас. Па раптам спахмурнелым.. [Алесевым] твары Нікіфаровіч здагадаўся, што нешта нядобра. Броўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у́нікум, ‑а, м.

Рэдкі, адзіны ў сваім родзе экземпляр (прадмет або чалавек). Завод-унікум. □ Мяфодзій Кірылавіч Задзерынос, пра якога мы, яго былыя падначаленыя, хочам расказаць, можна сказаць, адзіны экземпляр прыроды, унікум. Прокша. Старому Бародку даўно была пара выходзіць на пенсію, але, відаць, яго трымалі на службе як своеасаблівы астрожны унікум. Машара.

[Лац. unicum — адзіны ў сваім родзе.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з’я́ва ж. (праяўленне) Erschéinung f -, -en;

з’я́ва прыро́ды Natúrerscheinung f;

2. (падзея) Eréignis n -ses, -se; (Vór)fall m -s, -fälle; Begébenheit f -, -en;

3. (частка драм. твора) Áuftritt m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

веды́зм

(ад веды)

старажытная рэлігія, заснаваная ў Індыі ў канцы 2 тысячагоддзя да н.э., для якой характэрна абагаўленне сіл прыроды; асновы ведызму выкладзены ў Ведах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

індэтэрміні́зм

(ад ін- + дэтэрмінізм)

філасофская канцэпцыя, якая, у процілегласць дэтэрмінізму, адмаўляе ўсеагульную заканамернасць і прычынную залежнасць з’яў прыроды і грамадства і прызнае наяўнасць беспрычыннай выпадковасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

латсія́нства

[ад гал. J. Lotsy = прозвішча гал. батаніка (1867—1931)]

антыдарвінаўская канцэпцыя эвалюцыі жывой прыроды, якая разглядае развіццё арганічнага свету як перакамбінацыю спрадвечна існуючых генаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)