ГО СІ
(каля 1020 — каля 1090),
кітайскі жывапісец і тэарэтык мастацтва. Аўтар манахромных (выкананы чорнай тушшу) пейзажаў з выявай суровых горных ландшафтаў («Горы восенню пасля дажджу», «Ранняя вясна», «Веснавы снег у гарах Гуань», «Вёска на высокай гары»), дзе выразныя чорныя лініі абмалёўваюць дакладна перададзеныя дэталі кампазіцыі. У трактаце па жывапісе (дапоўнены і выдадзены яго сынам Го Сы) сфармуляваў асн. законы пабудовы прасторы і перспектывы ў кіт. выяўл. мастацтве.
Літ.:
Самосюк К. Го Си. Л., 1978.
т. 5, с. 369
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАНКУ́Р (Goncourt) дэ, браты Эдмон (26.5.1822, г. Нансі, Францыя — 16.7.1896) і Жуль (17.12.1830, Парыж — 20.6.1870), французскія пісьменнікі-сааўтары, мастацтвазнаўцы. Стварылі раманы, у якіх рысы натуралізму спалучаны з імпрэсіяністычнай манерай пісьма, што перадае найтанчэйшыя станы чалавечай душы і суб’ектыўныя адчуванні: «Шарль Дэмайі» (1860), «Сястра Філамена» (1861), «Рэнэ Мапрэн» (1864), «Жэрміні Ласертэ» (1865), «Манет Саламон» (1867), «Мадам Жэрвезэ» (1869) і інш. Стваральнікі кніг па гісторыі і мастацтве 18 ст.: «Гісторыя французскага грамадства эпохі Рэвалюцыі» (1855), «Гісторыя Марыі Антуанеты» (1858), «Мастацтва XVIII ст» (1859), «Жанчына ў XVIII ст.» (1862) і інш. «Дзённік. Мемуары з літаратурнага жыцця» (т. 1—9, 1887—96, поўнае выд. т. 1—22, 1956—58) — фундаментальная хроніка развіцця л-ры і мастацтва Францыі ў 1851—96. Толькі Эдмон Ганкур напісаў раманы «Дзеўка Эліза» (1877), «Браты Земгано» (1879), «Актрыса Фастэн» (1882) і інш.; працы па японскім мастацтве «Утамара...» (1891), «Хакусай» (1896). Паводле яго завяшчання заснавана т.зв. Ганкураўская акадэмія. У 1903 устаноўлена Ганкураўская прэмія, фонд якой склаў капітал, завешчаны Эдмонам Ганкурам.
Тв.:
Рус. пер. — Дневник. Т. 1—2. М., 1964;
Братья Земганно;
Актриса Фостен. Жермини Ласерте;
М., 1972
С.В.Логіш.
т. 5, с. 28
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мадэ́рн
(фр. moderne = навейшы, сучасны)
1) стылявы напрамак у еўрапейскім мастацтве канца XIX — пачатку XX ст., які супрацьпастаўляў сябе мастацтву мінулага;
2) што-н. сучаснае, моднае (напр. мэбля м., танцы м.).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
мадэрні́зм
(фр. modernisme, ад moderne = навейшы, сучасны)
агульная назва напрамкаў у мастацтве і літаратуры XX ст., для якіх характэрны адыход ад рэалізму, адмаўленне ад старых форм і пошук новых эстэтычных прынцыпаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
стыль I (род. сты́лю) м. стиль; (манера излагать свои мысли — ещё) слог;
с. у маста́цтве — стиль в иску́сстве;
с. рабо́ты — стиль рабо́ты;
піса́ць до́брым ~лем — писа́ть хоро́шим сло́гом (сти́лем)
стыль II (род. сты́лю) м. (способ летосчисления) стиль;
пе́ршага сту́дзеня па но́вым ~лі — пе́рвого января́ по но́вому сти́лю;
стары́ с. — ста́рый стиль
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тэ́рмін
(лац. terminus = канец, мяжа)
1) пэўны прамежак часу, адведзены для чаго-н.;
2) вызначаная дата, да наступлення якой што-н. павінна адбыцца, закончыцца;
3) слова, якое дакладна абазначае якое-н. паняцце ў навуцы, тэхніцы, мастацтве.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
урбані́зм
(фр. urbanisme, ад лац. urbanus = гарадскі)
1) кірунак у літаратуры і мастацтве, аб’ектам якога з’яўляецца паказ гарадскога жыцця;
2) кірунак у архітэктуры, паводле якога гарады павінны развівацца без тэрытарыяльных абмежаванняў і шчыльна забудоўвацца вялікімі будынкамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АНЦІ́ПАЎ Васіль Рыгоравіч
(н. 15.2.1924, в. Бокачы Палкінскага р-на Пскоўскай вобл., Расія),
дэндролаг. Д-р біял. н. (1981), праф. (1983). Скончыў Леніградскую лесатэхн. акадэмію (1952). Працаваў у бат. садах Латвійскай і Беларускай АН, у Чарнавіцкім ун-це. З 1977 праф. Бел. тэхнал. ун-та. Навук. працы па садова-паркавым і ландшафтным мастацтве, праблемах экалогіі.
Тв.:
Парки Белоруссии. Мн., 1974;
Устойчивость древесных растений к промышленным газам. Мн., 1979;
Определитель древесных растений. Мн., 1994 (разам з І.В.Гуняжэнкам).
т. 1, с. 408
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«БІБЛІОТЭ́КА ВАРША́ВСКА»
(«Biblioteka Warszawska»),
польскі навук.-літ. штомесячнік. Выдаваўся ў 1841—1914 у Варшаве на польск. мове. Да заснавання час. «Атэнэум» (1876) быў адзіным у Варшаве навук. выданнем энцыклапедычнага характару. Друкаваў працы па гісторыі, філасофіі, этнаграфіі, л-ры, мастацтве, геаграфіі, прам-сці, біяграфіі польск. і зарубежных дзеячаў, хроніку, крытычныя артыкулы, агляды перыяд. друку, бібліягр. звесткі. Змяшчаў таксама артыкулы па гісторыі, фальклоры, этнаграфіі, геаграфіі і гаспадарцы Беларусі. Выйшла 295 тамоў (кожны том складаўся з 3 сшыткаў).
А.Ф.Літвіновіч.
т. 3, с. 139
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГРОТ
(франц. grotte ад італьян. grotta),
1) неглыбокая пячора са скляпеністай столлю і шырокім уваходам.
2) Расшырэнне пячоры пасля вузкага праходу.
3) Ніша ў канцы горнага ледавіка, адкуль выцякаюць расталыя воды. Бываюць аб’ектамі турызму (напр., Блакітны грот на в-ве Капры).
4) Тып паркавага збудавання (часам у выглядзе павільёна), муроўка і апрацоўка якога (ракавінкі, туф, камень) імітуюць натуральную пячору. Былі пашыраны ў еўрап. садова-паркавым мастацтве 16—18 ст., на Беларусі — з 18 ст. (грот у Гомельскім парку).
т. 5, с. 449
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)